نظام مهندسی مرجع تضمین کیفیت صنعت ساختمان محسوب می شود، صنعتی که مطابق با برآوردهای رسمی ۳۰ درصد از سرمایه ملی را به خود اختصاص داده و ۱۳ درصد از اشتغال را به طور مستقیم و حدود ۲۰ درصد از مجموعه اشتغال کشور را به طور مستقیم وغیرمستقیم تامین می کند.
همانگونه که می دانید، سازمان نظام مهندسی استان مازندران با با بیش از 33 هزار عضو، جزء بزرگترین تشکل مردم نهاد در مازندران می باشد و پیش بینی میشود این سازمان طی ۴ سال آینده با توجه به روند فارغ التحصیلان دانشگاهها، تقریبا به دوبرابر ظرفیت فعلی افزایش یافته و در کشور یک میلیون مهندس به عضویت سازمان نظام مهندسی درآیند، این کمیت بزرگ از یکسو فرصت و از یکسو تهدید است.
فرصت از این نظر که تعامل و هم افزایی این بخش قابل توجه از نخبگان و تحصیل کردگان موجب بهبود عملکرد و کیفیت صنعت ساختمان که بزرگترین صنعت در کشور می باشد، گردد و تهدید از این نظر که عنوان تشکل مدنی و مردم نهاد به صورت یک پوسته بماند و این سازمان به حلقه دیگری از بروکراسی ناکارآمد اداری جامعه ما تبدیل شود.
نرخ مشارکت بسیار پایین در انتخابات نظام مهندسی مازندران که تنها در حد 7 درصد می باشد، یکی از علائم هشدار دهنده فاصله گرفتن نظام مهندسی با ماهیت مدنی و مردم نهاد خود می باشد.
مقایسه نرخ مشارکت در انتخابات نظام پزشکی با نظام مهندسی با وجود انتقاداتی که به عملکرد سازمان نظام پزشکی و برگزاری انتخابات آن از سوی منتقدین وارد شده بود نشان می دهد که مشارکت در انتخابات نظام پزشکی معادل ۲۵ درصد که این مشارکت سه برابر نسبت شرکت در انتخابات نظام مهندسی مازندران می باشد.
در هیات مدیره اعضای فعلی نظام مهندسی نیز نصاب رأی حدود 2000 رأی از تشکلی با بیش از سی و سه هزار عضو می باشد، یعنی افراد با رأی کمتر از7 درصد کل اعضا به عنوان هیات مدیره انتخاب می شوند.
در حوزه جامعه نیز وضعیت مقبولیت و اعتماد به نظام مهندسی، شرایط مطلوبی ندارد و نارضایتی و بی اعتمادی قابل توجهی به رعایت کیفیت و اخلاق حرفه ای توسط مهندسان ناظر در بین ساکنان و سازندگان وجود دارد.
اگر بخواهیم به ریشه های این مشکل بپردازیم، می توان عوامل متعددی را برشمرد که به چند محور آن اشاره می کنم:
- درگیر شدن نظام مهندسی در فرایند بروکراسی صدور پروانه، نظارت و افزوده شدن گلوگاه های رانت خیز و اعتراض برانگیز در نظام مهندسی به فعالیتهای شهرداری
- عدم فرایند کارآمد شفاف و قاطع رسیدگی به شکایات و تخلفات در نظام مهندسی
- بی تفاوتی مجموعه نظام مهندسی به تخلفات صورت گرفته در گذشته در پروژه های بزرگ و کوچک شهرها
- احساس بی عدالتی و باندبازی در میان اعضای عادی نظام مهندسی که موجب عدم مشارکت آنان در انتخابات می شود
- عدم ایفای وظایف و فعالیتهای اصلی یک تشکل مستقل و مردم نهاد توسط نظام مهندسی
- انباشت پول وسرمایه در نظام که به صورت طبیعی منبع تخلف و رانت می گردد
- پیوند خوردن با جریانات سیاسی و کاهش وجه تخصصی و غیرسیاسی نظام مهندسی در دهه گذشته
در حالیکه این میزان اختیار و قدرتی که به نظام مهندسی داده شده بود می توانست موجب ایجاد تحولی مثبت در صنعت ساختمان ودانش فنی کشور گردد.
به نظر می رسد لازمه احیای جایگاه واقعی نظام مهندسی در جامعه و بین اعضای خود نیز بازگشت به جایگاه مدنی و پرهیز از پیوند زدن خود با بروکراسی اداری است.
اصرار بر سلب اختیارات شهروندان برای انتخاب مهندس ناظر نتوانسته به بهبود کیفیت ساخت منجر گردد و موجب ایجاد رانت و تخلف شده است، در حالیکه ماهیت مدنی اقتضا دارد نظام مهندسی به جای تصدی گری و ایجاد امضای طلایی، جنبه های نظارتی و رسیدگی به شکایات شهروندان را در خود تقویت کند.
امیدواریم نظام مهندسی استان مازندران در راستای شفاف سازی عملکرد هیات مدیره فعلی سازمان به برخی از سوالات که مهندسان با این رسانه در میان گذاشته اند پاسخ دهند .
