مواظب تله مرگ باشید!مقاومت میکروبی تهدیدی جدی برای سلامت عمومی

به گزارش استناد نیوز ، روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در راستای اطلاع‌رسانی و ارتقاء سطح آگاهی مردم دیار همیشه ‌سبز مازندران نسبت به میزان سلامتی خود و حفظ این گوهر ارزشمند دست به امری مهم زده و با ترویج فرهنگ خود مراقبتی سعی بر بالا بردن سطح سلامت مردم مازندران دارد.
پدیده مقاومت میکروبی از سوی سازمان جهانی بهداشت به عنوان یکی از 10 تهدید اصلی سلامت مطرح شده است. یکی از استراتژی های اصلی برای مقابله با این معضل، آموزش و فرهنگ سازی در بین مردم در زمینه مصرف خودسرانه و بدون نسخه و تجویز غیر منطقی به وسیله بعضی از پزشکان می باشند .
در گزارشی که می‌خوانید در گفتگو با دکتر فرهنگ بابا محمودی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران و رئیس مرکز تحقیقات مقاومت های میکروبی این دانشگاه که به مناسبت فرا رسیدن هفته مقاومت های میکروبی و برای آگاهی بخشی به ساکنان استان در ارتباط با حفظ سلامتی و داشتن زندگی سالم انجام شد نکات مهمی مورد توجه قرار گرفته است.
دکتر فرهنگ بابا محمودی با اشاره به شعار امسال هفته هفته مقاومت های دارویی با عنوان " آموزش بدهیم و حمایت کنیم و الان اقدام بکنیم" گفت: با توجه به روند رو به رشد مقاومت های دارویی هر ساله یک هفته به نام هفته اطلاع رسانی مقاومت های میکروبی نام گذاری شده است. که در تاریخهای 28 آبان لغایت4 آذرماه برابر با 18 تا 24 نوامبر است که در تمامی کشور های جهان اقدامات لازم اطلاع رسانی در مورد اهمیت حفظ این دارو ها کوشش به عمل می آید
استاد دانشگاه علوم پزشکی مازندران در تشریح مقاومت میکروبی اظهار کرد: مقاومت میکروبی یعنی شرایطی بوجود بیاید که داروها در برابر عفونت ها و بیماری اثرات خود را از دست بدهند.این موضوع خطری برای همه انسان ها و حیوانات و تامین مواد غذایی، پیشگیری از ابتلا به بیماری های عفونی که منجر به مصرف آنتی بیوتیک ها می شود بسار منطقی می باشد.

**کشف آنتی بیوتیک ها
رئیس بخش بیماری های عفونی مرکز آموزشی درمانی رازی قائمشهر در تشریح کشف آنتی بیوتیک ها گفت : عوامل بیماری زای بشر تا سالهای طولانی ناشناخته بود و برای آن علل متعددی را مطرح می کردند. تا اینکه دانشمندان عوامل بیماری زای عفونی را شناسائی کردند .با پی بردن به راه انتقال بیماری های عفونی و کشف واکسن و دارو های ضد میکروبی امید زیادی مبنی بر چیره شدن بر این بیماری ها به وجود آمد و شیوع بسیاری از آنها به کنترل درآمد و از مرگ های زیادی پیشگیری شد اما با مصرف نابجا از این دارو ها اجرام مقاومی به وجود آمدند که بعضی از آنها به هیچ دارویی جواب نمی دهند .به عبارتی با کشف آنتی بیوتیک ها که به نظر می رسید دیگر شاهد مرگ های جمعی در اثر عوامل بیماری زای عفونی نخواهیم بود با مقاوم شدن میکروب ها این امید به نومیدی گرایید .
**مقاومت میکروبی چیست؟
به اعتقاد این متخصص بیماری های عفونی، مقاومت به دارو ها یعنی میکروبها مانند ویروس ها ، قارچ ها، انگل ها اعم از تک سلولی و یا پر سلولی به دارو های ضد میکروبی مقاوم شده و از بین نروند . و بیماری علاوه بر خطر جانی برای بیماران ارگانیسم های مقاوم شده ممکن است به سراسر عالم گسترش پیدا کنند .
**چرا میکروبها مقاوم شدن؟
استاد دانشگاه علوم پزشکی مازندران علل مقاوم شدن ارگانیسمها ها را به دلیل های مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها از سوی افراد و تجویز نا بجای داروها از سوی ما پزشکان اعلام کرد و گفت: دوره های تشخیص و درمان بیماری های عفونی از ابتدای تاریخ تا حال چهار دوره ؛ تشخیص غیر ممکن و درمان نیز غیر ممکن، تشخیص ممکن ولی درمان غیر ممکن، تشخیص ممکن و درمان هم ممکن و تشخیص آسان اما درمان بسیار سخت یا غیر ممکن را تجربه کرده است . یعنی متاسفانه اکنون در برخی از موارد به دلیل مقاوم شدن ارگانیسم ها در برابر داروهای موجود به مرحله دوم برگشتیم .
** چگونه اجرام مقاوم می شوند؟
عدم اجازه ورود به داخل خود، بیرون راندن دارو از درون خود ، تغییر محل اثر بخشی دارو، تولید آنزیم هایی برای تخریب داروها
** مخاطرات جهانی مقاومت میکروبی:
دکتربابا محمودی با اشاره به آمارهای تاسف آور جهانی درباره مرگ و میرهای ناشی از مقاومت های میکروبی گفت:آمار ها نشان می دهد که در سال ،2019 مقاومت میکروبی موجب مرگ 5 میلیون انسان در دنیا شده است که از بین آنها، از هر 5 نفر، یک نفر کودک زیر 5 سال بوده است.
برای درک بهتر این آمار خوب است بدانیم که در سال 2020 مرگ و میر در اثر بیماری های مرتبط با ایدز، حدودا 700 هزار نفر در دنیا بوده است. این یعنی مرگ در اثر مقاومت میکروبی حدودا 7 برابر بیشتر از مرگ در اثر ایدز است.
در آمریکا، هر ساله بیش از 8/2میلیون عفونت مقاوم به ضد میکروب ها رخ می دهد که موجب مرگ بیش از 35000 نفر می شود.
در کشور های در حال توسعه مانند ایران گرچه آمار دقیقی وجود ندارد، اما با توجه به مصرف بی رویه وبدون کنترل آنتی بیوتیک ها، این آمار بسیار بیشتر و نگران کننده تر است.
بر اساس برآوردهای سازمان بهداشت جهانی، تا سال ،2050 ممکن است 350 میلیون مرگ بر اثرمقاومت میکروبی رخ دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در ارتباط با اینکه کدام گروه ها در معرض خطر بیشتری نسبت به دیگران هستند، گفت:
** گروه های پرخطر شامل :افرادی که تحت شیمی درمانی هستند، افرادی که عمل جراحی باز انجام داده اند، بیماران دیالیزی ، افرادی که تحت درمان هایی قرار دارند که سیستم ایمنی بدن آن ها را تضعیف می کند، اشخاصی که پیوند اعضا انجام داده اند، کودکان و افراد مسن، افرادی که در بیمارستان ها بستری هستند؛ می باشد.
*نکته نگران کننده این است که سرعت ساخت و تولید داروهای جدید که جایگزین داروهای قبل برای درمان عفونت های مقاوم باشند، بسیار کمتر ازسرعت مقاوم شدن باکتری ها به آنتی بیوتیک ها است.
بعلاوه دارو های جدید کشف شده هم گرانتر و هم کم اثرتر و پر عارضه تر نیز می باشند.
*برنامه نظارت بر آنتی بیوتیک ها:
رئیس مرکز تحقیقات مقاومت های میکروبی دانشگاه علوم پزشکی مازندران درادامه اشاره کرده اند برای نظارت به تجویز و مصرف منطقی دارو ها لازم است کمیته های استوارشیب در تمامی مراکز و بیمارستان ها تشکیل و به طور جدی تجویز و مصرف را رصد نمایند .تا دارو ها بهینه مصرف شوند مخارج درمانی کاهش یابد و سیر مقاومت نیز کند گردد.
*بهبود دانش نسخه نویسی:
وی خاطر نشان ساخت:از آن جایی که گاهی پزشکان از تست های آزمایشگاهی برای تشخیص علت عفونت دسترسی نداشته و یا استفاده نمی کنند و به تشخیص بالینی بسنده می کنند، تجویز نا به جا و یا اشتباه آنتی بیوتیک امری رایج است. همین طور مصرف خود سرانه آنتی بیوتیک ها در مواجهه با مواردی که ریشه ویروسی دارند =مثل سرماخوردگی= از دیگر فاکتور های تاثیر گذار در ایجاد مقاومت هاست. اخیرا سیاستی تحت عنوان”تجویز تاخیری“ مطرح شده که توصیه می کند بیماران مصرف آنتی بیوتیک تجویزی را چند روز به تاخیر انداخته، و در صورت بهبود نیافتن اقدام به مصرف کنند.مخصوصا در بیماریهای ویروسی شایع فصلی.
*بهینه سازی رژیم درمانی:
دکتر بابا محمودی ادامه داد:آنتی بیوتیک ها طبق رژیم ثابتی شامل دوز، زمان و دوره مصرف تجویز می شوند. طول دوره درمان از حداقل یک تا حداکثر چهارده روز و بیشتر متغیر است. مطالعات نشان دادند که تجویز به موقع و کوتاه مدت آنتی بیوتیک در درمان عفونت بیشتر موثر واقع شده است.
ارتقاء ابزارهای تشخیصی: مطمئنا موثر ترین راه کاهش مصرف نا به جای آنتی بیوتیک ها، با تشخیص دقیق عفونت است. چالش های شناسایی مقاومت ها، پزشکی را به سمت تشخیص های تجربی کشانده از طرفی زمان بر بودن روش های سنتی آزمایشگاهی مثل کشت بر امتناع از آن دامن می زند. به کارگیری روش های مولکولی از جمله PCRو تست های فوری، زمان آزمایشات را به چند ساعت کاهش داده اند.
*پیشگیری از انتقال عفونت های باکتریایی:
این متخصص بیماری های عفونی همچنین گفت:پیشگیری از عفونت در قدم اول نیاز به مصرف آنتی بیوتیک را رفع می کند. رعایت پروتوکل های بهداشتی در مواجهه با بیماری های عفونی از قبیل شستن مرتب دست ها، ضد عفونی کردن ابزار و سطوح آلوده به میکروب و اعراض از تماس نزدیک با بیمار و هم چنین اتوماسیون ابزار های ضد عفونی کننده از راه های پیشگیری انتقال هستند.
مهمترین نوع مقاومت ها ی آنتی بیوتیکی در اجرام گرم منفی به عنوان اولویت است :
تاکیدات :
• جهت بهبود روند تجویز مناسب آنتی بیوتیک شامل نوع و دوز مناسب و طول مدت درمان صحیح ،برنامه سیستم مدیریت آنتی بیوتیکی (استواردشیپ)طراحی شده است. هدف اصلی اجرای این برنامه بهبود شرایط بالینی بیماران باکاهش عوارض ناخواسته از مصرف آنتی بیوتیک ها می باشد. کاهش میزان مقاومت آنتی بیوتیکی و گران نشدن خدمات درمانی برای بیماران از دیگر مزایای اجرای این طرح است.
به گفته دکتر بابا محمودی،مهمترین راهکار پیشگیری از عفونت های مقاوم به آنتی بیوتیک ها توسط پزشکان؛ بالا بردن دانش خود در زمینه مصرف منطقی آنتی بیوتیک ها و صرف وقت برای آموزش به بیماران، آگاهی رساندن به بیماران برای عدم تجویز و در صورت تجویز، آگاهی دادن کامل در مورد نحوه مصرف،عوارض، دوره درمان و ... دارو، بهانه های فرهنگی اجتماعی و اقتصادی برای افراد عامه می تواند توجیه داشته باشد ولی برای پزشکان نه اعلام کرد.
رئیس بخش بیماری های عفونی مرکز آموزشی درمانی رازی قائمشهر در خاتمه تاکید کرد برای اینکه بیمار نشویم راهکارهای ؛ شستن دست و صورت برای آلودگی زدایی به صورت مستمر، دستمان را به طرف چشم و بینی و دهان نبریم، از مصرف میوه و سبزیجات و محصولات لبنی غیر سالم و خوب ضد عفونی نشده اجتناب کنیم ، در صورت بیمار شدن وارد اماکن عمومی نشویم، از ماسک به صورت صحیح استفاده کنیم، در حین سرفه کردن رعایت کنیم، واکسن بزنیم، در صورت بیماری به پزشک مراجعه و بر اساس تجویز ایشان دارو ها را استفاده کنیم، در زمان ابتلا به بیماری استراحت کنیم و مایعات گرم بنوشیم، سلامتی مان را قدردان باشیم و برای سلامتی دیگران هم ارزش قائل شده و مسئولیت پذیر باشیم، خودسرانه دارو مصر نکنیم و از شیوه های مختلف افزایش و ارتقاء سلامتی خودمان اطلاعات لازم را کسب کنیم؛اعلام کرد.
در تمای دوران زندگی مهمترین دوست انسان علم و آگاهی و بزرگترین دشمن او جهل و نادانی است. لذا هرساله به مناسبت هفته اطلاع رسانی اهمیت دارو های ضد میکروبی سازمان جهانی بهداشت در شعار خود به آگاهی و دانش و آموزش تکیه می‌کند شعار سال2024 میلادی سه عنوان مهم را مطرح کرده است که عبارتند از: ADVOCATE‌،EDUCATE و ACT NOW