بررسی دلایل افزایش قیمت برنج در فصل برداشت / تشدید گرانی با هجوم مردم به استان های تولید کننده

به گزارش استناد نیوز، امسال سالی متفاوت برای بازار برنج است. بر خلاف سال های گذشته قیمت برنج در فصل برداشت روند افزایشی به خود گرفته است. کارشناسان دلایل متفاوتی را برای افزایش قیمت برنج در فصل برداشت به رغم بدون تغییر ماندن تولید و تامین عنوان می کنند.

افزایش چشمگیر دلالان در بازار دلیل گران شدن برنج
جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج ایران، معتقد است؛ مهمترین دلیل این امر افزایش چشمگیر تعداد دلالان در بازار برنج در سالجاری است.
وی با رد ادعای رشد قیمت برنج به دلیل کاهش تولید و عدم تامین کافی برنج وارداتی در سالجاری، اظهار کرد: برخی افزایش قیمت را مربوط به بخش تولید و تامین می‌دانند در حالی با توجه به بارندگی‌های مناسب در اردیبهشت و فروردین تولید برنج داخلی کاهش نداشته است، همچنین واردات برنج خارجی نیز در سطحی مطلوبی انجام شده است.
علیزاده شایق میزان تولید برنج در کشور در سالجاری را حدود ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن برنج اعلام کرد که مطابق با متوسط تولید سالانه برنج کشور است.
وی با بیان اینکه در بخش تامین برنج خارجی نیز شرایط کشور مناسب است، افزود: با توجه به متوسط تولید سالانه برنج در کشور، میزان نیاز به واردات برنج برای تامین کسری تنها ۷۵۰ هزار تن است. از سال ۹۲، هر ساله تقریبا یک میلیون تن برنج وارد کشور شده در نتیجه در حال حاضر باید بیش از نیاز برنج در انبار انباشته شده باشد.
وی نتیجه گرفت که با توجه به میزان تولید و واردات انجام شده گرانی برنج را نباید به مشکلات تولید و تامین نسبت داد.
علیزاده شایق تصریح کرد: با توجه به تورم و افزایش قیمت سایر کالاهای اساسی افزایش نسبی قیمت برنج اجتناب ناپذیر بود، اما شاهد تفاوت تا ۱۵ درصدی قیمت برنج از استان‌های تولیدکننده تا بازار مصرف هستیم که غیرقابل قبول است.
وی اصلی‌ترین دلیل گرانی برنج در سالجاری را حضور چشمگیر دلالان در بازار این کالای اساسی دانست.
دبیر انجمن برنج ایران با اشاره به تفاوت کیفیت برنج‌ در استان های تولیدکننده و بازار مصرف در شهرهای بزرگ از تخلف بزرگ دیگر در بازار این کالای اساسی خبر داد که سودهای زیادی برای متخلفان به همراه دارد.
حضور مردم در استان های تولید کننده برنج را گران تر کرد
اما قاسم زاده، رئیس انجمن برنج مازندران، مهمترین عوامل نوسان بازار برنج و گرانی را افزایش حضور مردم در استان های تولید کننده و خرید مستقیم از کشاورزان و کارخانه های شالیکوبی می داند.
وی میزان تاثیر حضور مردم در استان های تولید کننده برنج بر نوسان بازار این کالا را 20 تا 50 درصد عنوان کرد.
قاسم زاده در توضیح بیشتر گفت: مصرف کننده به خیال آنکه برنج خالص با کیفیت را به صورت مستقیم و با قیمت مناسب از کشاورز یا کارخانه شالیکوبی خریداری می کند به استان های تولیدکننده هجوم آورده در حالی که برنج خریداری شده از آن ها همراه با دانه های شکسته و ضایعات بالا است.
وی ادامه داد: به عبارت دیگر مصرف کننده بدونه آنکه آگاه باشد پول زیادی به دانه های شکسته و ضایعات می دهد.
به گفته قاسم زاده؛ دانه های شکسته و ضایعات به ترتیب 10 تا 15 درصد و 1 تا 3 درصد برنج خریداری شده از کشاورزان و کارخانه های شالیکوبی را تشکیل می دهد.
وی تصریح کرد: ضایعات شامل دانه های نارس، دانه های گچی، کاه و کلش برنج و سنگ است که علاوه بر دور ریز بودن، بیماری و آفات با خود به همراه دارند که می تواند سلامت مصرف کننده را تهدید کند.
قاسم زاده با تاکید بر اینکه ناآگاهی و عدم اطلاع مصرف کننده دلیل این اتفاق است، اظهار کرد: البته نمی توان مصرف کننده را مقصر مستقیم این شرایط معرفی کرد، چرا که تا امروز هیچ مرجع اطلاع رسانی مردم را نسبت به اینکه یک محصول سالم، کیفی و با صرفه اقتصادی چه ویژگی های دارد آگاه نکرده است.
وی افزود: هنوز مصرف کننده نمی داند برای خرید یک محصول سالم، کیفی و با صرفه اقتصادی خریداری به کجا مراجعه کند و محصول باید چه مشخصات یا شناسنامه ای بر روی بسته بندی داشته باشد.
قاسم زاده با بیان اینکه برنج نیز مانند سایر محصولات کشاورزی باید تاییدیه های لازم از دستگاه های نظارتی و بهداشتی را داشته باشد، گفت: مشخصاتی مانند نشان استاندارد، سیب سلامت و پروانه ساخت مواردی هستند که باید بر روی کیسه های برنج درج شده باشند تا مصرف کننده بتواند با اطمینان خاطر از کیفیت و سلامت محصول آن را خریداری کند.
وی اضافه کرد: متاسفانه در محصول برنج کمتر شاهد برندسازی هستیم و این موضوع خود موجب آسیب به مصرف کننده در زمان تهیه محصول کیفی می شود، در حالی که این مهم در تمام دنیا به عنوان راهکاری برای حمایت از مصرف کننده مورد توجه و تاکید است.
قاسم زاده از دیگر نتایج عدم توجه به برندسازی را اختلاط برنج های نامرغوب و حتی خارجی و فروش آن با نام برنج مرغوب ایرانی برشمرد و افزود: بسیاری از دلالان بدون نگرانی از نظارت و در سایه بی توجهی به برندسازی اقدام به اختلاط برنج و فروش آن با نام برنج مرغوب ایرانی کرده و با این روش سود زیادی را نسیب خود می کنند.
وی اظهار کرد: هر کیلوگرم از این برنج ها بیش از 30 هزار تومان ارزش ندارند در حالی که به قیمت برنج مرغوب به مصرف کننده فروخته می شود.
قاسم زاده سودی که متخلفان نصیب خود می کنند را دست کم 20 درصد عنوان کرد در حالی که شرکت های بازرگانی دارای برند حداکثر 3 درصد سود از مصرف کننده می گیرند.
وی قیمت خرید حال حاضر هر کیلوگرم برنج از کشاورزان را به طور متوسط 42 هزار تومان اعلام کرد و افزود: پس از طی مراحل حذف شکسته و ضایعات قیمت هر کیلوگرم برنج به 46 تا 47 هزار تومان می رسد که با در نظر گرفتن 4 تا 5 درصد سود شرکت های بازرگانی قیمت آن به صورت عمده به 52 هزار تومان افزایش می یابد.
قاسم زاده قیمت منطقی برای مصرف کننده با در نظر گرفتن 3 تا 5 درصد سود برای خرده فروشی ها در شهرهای بزرگ مانند تهران را به طور متوسط 57 هزار تومان دانست.
وی با بیان اینکه برخی مصرف کنندگان خرید از کشاورز را با تصور حمایت از او انجام می دهند، گفت: ضرورت حمایت اقتصادی از کشاورز مورد تاکید همه است، اما شکل حمایت باید درست باشد، به طور قطع خرید مستقیم از کشاورز حمایت محسوب نمی شود چراکه اینکار نتیجه مثبتی به دنبال ندارد.
قاسم زاده تصریح کرد: بهبود اقتصادی کشاورزان زمانی حاصل می شود که هزینه تولید برای آن ها کاهش یابد و محصول کیفی با قیمت مناسب از کشاورز خریداری شود.
وی تصریح کرد: هم اکنون بسیاری از کشاورزان برنجکار به دنبال آن هستند که زمین های خود را تغییر کاربری دهند، چرا که بر این باورند سرمایه ملک و زحمتشان با درآمد سالیانه هم خوانی ندارد.
قاسم زاده در پاسخ به این پرسش که حمایت از کشاورز چگونه ممکن می شود، گفت: همیشه وقتی حرف از حمایت به میان می آید اولین راهکاری که به ذهن مسئولان می رسد پرداخت تسهیلات است، اما در تمام دنیا حمایت های اصلی از بخش کشاورزی از دو کانال انجام می شود که یکی از آن ها ارائه خدمات فنی و مهندسی و دیگری ارائه نهاده های کیفی و با قیمت مناسب برای تولید است.
قاسم زاده ادامه داد: در سال های دور بخش ترویج کشاورزی بسیار فعال بود، رابطه تنگاتنگی با کشاورزان داشت و کارشناسان موظف بودند خدمات فنی و مهندسی به کشاورزان ارائه دهند و بر اساس این به روزترین اطلاعات مربوط به میزان مصرف نهاده های تولید در زمان مناسب در اختیار آن ها قرار می گرفت.
وی یکی از مهمترین ضعف های امروز در بخش کشاورزی کشور را از بین رفتن رابطه بین ترویج و عدم ارائه خدمات فنی مهندسی عنوان کرد و افزود: کشاورزان ما کشت محصول را به شکل سنتی و به همان روش پدران خود انجام می دهند که در نهایت منجر به بالا رفته هزینه های تولید محصول و اقتصادی نبودن کشاورزی شده است.
قاسم زاده یادآور شد: آمار نشان می دهد بیش از 50 درصد از کشت برنج در کشور به شکل سنتی انجام می شود که عامل مهم در افزایش هزینه های تولید است، به طور مثال نشاء کاری همچنان با دست انجام می شود که هزینه روزانه هر کارگر برای آن بین 700 تا 800 تومان است، ضمن اینکه میزان تولید 300 تا 400 کیلوگرم در روش سنتی کمتر از روش کشت نشاء با دستگاه است.
وی درباره دیگر راهکار حمایت از کشاورزان یعنی ارائه نهاده های کیفی و با قیمت مناسب نیز اظهار کرد: در سالجاری افزایش قیمت نهاده های کشت به طور متوسط تا 100 درصد بوده است و همراه آن کیفیت نهاده ها شکل قابل توجه ای کاهش یافته است.
مدیرعامل اتحادیه برنج استان مازندران با تاکید بر اینکه کشاورزان بازوان اصلی تامین امنیت غذایی کشور هستند، افزود: اگر انتظار داریم که کشاورزان همچنان به تولید محصول بپردازند و امنیت غذایی کشور را حفظ کنند باید حمایت از آن ها به درستی و اندازه کافی انجام شود در غیر این صورت باید منتظر از دست رفتن بیشتر تولید و گرانی باشیم.
کشاورزان؛ قیمت برنج منطقی است
حسین محمدی، یک کشاورز شالیکار، در گفت و گو با اقتصاد آنلاین تاکید دارد که قیمت برنج منطقی است و نباید برای بالا رفتن آن در سالجاری به دنبال مقصر بود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر هزینه تمام شده تولید هر هکتار برنج به 20 تا 25 میلیون تومان رسیده است، افزود: البته این رقم بسته به فصل و سایر عوامل دخیل در تولید مانند میزان دسترسی کشاوزران به نهاده های تولید و قیمت آن، در برخی از مناطق به بیش از این عدد افزایش یافته است.
محمدی مدعی شد؛ قیمت تعدادی از نهاده های تولید 500 تا 700 درصد رشد داشته است و نمونه های آن را سم و کود عنوان کرد که قیمت آن ها از 40 هزار تومان به 400 هزار تومان و از 80 هزار تومان به 250 تا 400 هزار تومان افزایش یافته است.
وی همچنین از کاهش 15 تا 20 درصد تولید برنج در برخی مناطق در پی خشکسالی خبر داد.
محمدی گفت: خشکسالی نیز بر افزایش قیمت تمام شده تولید محصول اثر گذار بوده چرا که تولید در مناطقی از استان های برنج خیز در هر هکتار از 1 تن به 850 کیلوگرم کاهش داشته است.
به گفته وی؛ قیمت برنج در مقایسه با قیمت سایر کالاها گران نیست و قدرت خرید مردم برای تامین این کالای مصرفی کاهش یافته است.
این کشاورز معتقد است؛ ارزش واقعی هر کیلوگرم برنج با توجه به تورم 80 و 90 هزار تومان است.
وی همچنین از افزایش تمایل کشاورزان به انبار محصول خود و خودداری از عرضه آن خبر داد و افزود: هر کشاورزی که توان انبار محصول داشته باشد اقدام به این امر کرده چرا که بر این باورند به جای اینکه سود دسترنجشان نصیب دلالان شود باید به جیب خودشان برود.
محمدی در پاسخ به این پرسش که آیا این اقدام احتکار نیست، اظهار کرد: کشاورزان محصول را تا زمانی که قیمت در بازار به تعادل برسد در انبار نگه می دارند و پس از توقف نوسان آن را به بازار عرضه می کنند.
محمدی با اشاره به شرایط سخت اقتصادی کشاورزان و مشکلات معیشتی آن ها، گفت: کشاورزان دیگر نمی تواند محصول کیفی خود را بر سر سفره ببرند و چند سالی است که سهم آن ها از تولیدشان نیم دانه های برنج است.