همه چیز در مورد کبد چرب / از راه تشخیص تا روش های پیشگیری و درمان خانگی

یکی از دیگر از فعالیت‌های مهم کبد این است که وقتی میزان نرمال گلوکز پایین می‌آید، قندی را که به‌طور طبیعی در بدن فرد ذخیره شده‌است به قند قابل استفاده تغییر می‌دهد. مهم است که از کبدتان مراقبت کنید و آن را سالم نگه دارید و مراقب بیماری‌های کبد از قبیل بیماری کبد چرب باشید.

بیماری کبد چرب چیست؟
کبد چرب یا استئاتوز، یک اصطلاح گسترده است که انباشت چربی در کبد را توصیف می‌کند. داشتن چربی در کبد نرمال است، اما اگر میزان چربی بیش از ۵ تا ۱۰ درصد باشد، در این صورت به آن بیماری کبد چرب گفته می‌شود.

کبد چرب خیلی شایع است و ۱۰ تا ۲۰ درصد امریکایی‌ها چربی زیادی در کبدشان دارند. بیشتر موارد کبد چرب در سنین بین ۵۰ تا ۶۰ تشخیص داده می‌شود.

بیماری کبد چرب ۲ نوع اصلی دارد:
*بیماری کبد چرب غیرالکلی: بیماری کبد چرب غیرالکلی زمانی رخ می‌دهد که کبد شما برای شکستن چربی‌ها دچار مشکل است، و این مشکل سبب شده‌است چربی در بافت کبدتان انباشته شود.

علت بیماری کبد چرب غیرالکلی روشن نیست و اغلب پنداشته می‌شود که وراثت در وقوع آن نقش دارد. طیف گسترده‌ی بیماری‌ها و مشکلات مربوط به بیماری کبد چرب غیرالکلی به قدری متنوع است که مشخص کردن یک علت برای آن دشوار است. این بیماری اغلب آدم‌هایی را مبتلا می‌کند که اضافه وزن دارند و/ یا در دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ سالگی‌شان هستند.

* بیماری کبد الکلی: نام این نوع بیماری کبد کاملا گویای علت آن است. گفته می‌شود این بیماری ناشی از مصرف بیش از حد الکل یا شراب‌خواری است. گفته می‌شود وراثت نیز در وقوع و شدت این بیماری نفش دارد.

درمان‌های خانگی کبد چرب
بسیاری از آدم‌ها برای کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی یا درمان آن، به درمان‌های دارویی روی می‌آورند. اما ممکن است برای یک فرد روشی بهتر و طبیعی‌تر با استفاده از برخی درمان‌های خانگی موثر وجود داشته‌باشد. در ادامه چند انتخاب آمده‌است که تاثیر آنها مشاهده شده‌است.

عصاره‌ی گل خار و آمله (انگور فرنگی هندی)
پژوهش‌ها حاکی از آن است که این ۲ مکمل طبیعی به تقویت عملکرد سالم کبد کمک می‌کنند. مدت‌ها است که آمله یک آنتی‌اکسیدان قوی محسوب می‌شود و اکنون نشانه‌های مثبتی از بهبود عملکرد کبد در آن مشاهده شده‌است. گل خار گلی است که گفته می‌شود حاوی مقدار زیادی فلاونوئید به نام سیلیمارین است. گفته می‌شود سیلیمارین برای عملکرد کبد نیز مفید است.

سبزیجاتی مصرف کنید که کبد را تقویت می‌کند
این سبزیجات حاوی مقدار زیادی ماده‌ی معدنی گوگرد است که گفته می‌شود مفید است و کبد را در فرآیند سم‌زدایی تقویت می‌کند.

به‌ویژه سیر، پیاز، و سبزیجات چلیپایی از قبیل کلم بروکلی، کلم و گل کلم برای کبد مفید است.

سویا را با گوشت قرمز عوض کنید
یکی از مهم ترین عواملی که می تواند از رسوب چربی ها در بافت کبد جلوگیری کند، اصلاح رژیم غذایی است. به گفته محققان جایگزین کردن سویا و پروتئین گیاهی به جای پروتئین حیوانی به ویژه گوشت قرمز می تواند تاثیر زیادی در کاهش جذب چربی و تری گلیسیرید در بافت کبد داشته باشد. از این رو، درمانگران به افراد مستعد ابتلا به کبد چرب و التهاب کبد توصیه می کنند در طول هفته برای تهیه غذاهای خود از گوشت قرمز و سویا کنار هم استفاده کنند و مصرف گوشت قرمز را به حداقل برسانند.

دور این غذاها را خط بکشید
اگر به اضافه وزن مبتلایید، اگر کم تحرک هستید و احتمال ابتلا به کبدچرب را دور نمی بینید به شما پیشنهاد می کنیم از مصرف غذاهایی مانند غذاهای فریز شده و یخ زده، ترشیجات، ماست پرچرب، سس، نمك زیاد، غذاهای فست فود، انواع شیرینی ها، پیتزا، انواع سرخ كردنی ها مانند سیر داغ، پیاز داغ، چیپس، پفک، غذاهای چرب و نوشابه های گازدارپرهیز كرده و تا می توانید به جای آنها از میوه های تازه، سبزیجات مختلف به ویژه کاهو، خیار، هویج و غذاهای سالم و طبیعی استفاده کنید. رعایت این رژیم در تمامی دوره های سنی به پیشگیری از ابتلا به کبد چرب و دیگر بیماری های کبد کمک می کند.

از زردچوبه غافل نشوید
به تازگی محققان دانشگاه «سنت لوئیس» از تاثیر زردچوبه بر کنترل بیماری کبد چرب در افراد چاقی که به این بیماری مبتلا هستند خبر داده اند. بر اساس این تحقیقات مشخص شده، افرادی که از زردچوبه به عنوان یک چاشنی در برنامه روزانه خود استفاده می کنند کبد مقاوم تری در برابر ابتلا به بیماری کبد چرب دارند و احتمال ذخیره شدن ذرات چربی در کبد آنها کمتر است. از این رو این محققان به مردم توصیه می کنند مصرف زردچوبه را به عنوان یک ادویه موثر و درمانگر در برنامه هفتگی و حتی روزانه خود بگنجانند.

عرقیات گیاهی بنوشید
عرق گیاهی شاه تره، خارشتر و کاسنی از جمله داروهای گیاهی موثر در کنترل و درمان کبد چرب به شمار می آیند. این نوشیدنی های گیاهی از آنجا که طبعی سرد و تر دارند موجب کاهش میزان کلسترول خون می شوند و در عین حال به پاکسازی کبد و بدن از سموم و مواد زائد هم کمک می کنند.

شیرین بیان
بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی اغلب دارای نشانه‌های وجود میزان مضری از آنزیم‌های ترانس در کبد هستند (که با عنوان AST و ALT نیز شناخته می‌شوند). بر اساس پژوهشی که در ۲۰۱۲ در کلینیک دستگاه گوارش و کبد قزوین در بخش مرکزی ایران انجام شد، شیرین بیان کمک می‌کند این آنزیم‌ها به میزان نرمال برگردند.

شرکت‌کنندگان این پژوهش به مدت ۲ ماه روزانه یک کپسول حاوی ۲ گرم عصاره‌ی ریشه‌ی شیرین بیان دریافت می‌کردند.

تقویت‌کننده‌های طبیعی صفرا
صفرای موجود در کبد به امولوسیون چربی‌هایی که فرد خورده‌است کمک می‌کند تا به این طریق به فرآیند هضم کمک کند. در این‌جا چند تقویت‌کننده‌ی طبیعی صفرا آمده‌است: کنگر فرنگی، قاصدک، چای سبز، آب لیمو، قهوه

در یک پژوهش مبتلایان به بیماری کبد چرب غیرالکلی که نوشیدن قهوه را گزارش کرده‌بودند، نسبت به کسانی که قهوه نمی‌نوشیدند یا کم می‌نوشیدند، آسیب کبدی کم‌تری داشتند. روشن نیست که چگونه ممکن است قهوه روی آسیب کبدی تاثیر بگذارد یا برای پیشگیری یا درمان بیماری کبد چرب چه میزان قهوه باید بنوشید.

از علائم شایع ابتلا به کبد چرب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تمایل به پرخوری: از نشانه های اولیه ابتلا به بیماری کبد چرب پرخوری و یا احساس گرسنگی در همه زمان ها علاوه بر داشتن میل شدید به مصرف قند است. تمایل به دریافت کالری اضافی به خصوص از سوی کربوهیدرات های غنی از قند برای یک دوره طولانی، منجر به تجمع چربی در کبد یم شود.

اضافه وزن و چاقی: افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی هستند. بیش از یک سوم جمعیت آمریکا چاق بوده و کبد چرب غیر الکلی در کمین آنها است. علاوه بر این، چربی احشایی یعنی افزایش چربی شکمی و چربی دور کمر یک نگرانی بزرگ برای افزایش شاخص توده بدنی بالای عدد 30 و شیوع بیماری کبد چرب غیر الکلی است. چربی احشایی در واقع ارتباط مستقیم با ابتلا به کبد چرب بخصوص در بزرگسالان دارد.

کلسترول بالا: سطح چربی خون بالا از قبیل کلسترول ال دی ال و تری گلیسیرید و ناشی از مصرف اسیدهای چرب ترانس و اشباع می تواند نشانه چربی بیش از حد در کبد باشد.

ابتلا به دیابت: اگر شما با دیابت تشخیص داده شده اید، اولویت باید انجام آزمایش برای تشخیص کبد چرب غیر الکلی باشد. در یک مطالعه بر روی 100 بیمار دیابتی نوع 2 و انجام ام آر آی از کبد آنها مشخص شد، 65 درصد از آنها دچار بیماری کبد چرب غیر الکلی هستند.

فشار خون بالا: کسانی که مبتلا کبد چرب غیر الکلی هستند، سه برابر بیش از سایرین در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارند. برای همین توصیه می شود که نظارت بر فشار خون و حفظ سلامت قلب از راه های پیشگیری کننده از ابتلا به کبد چرب غیر الکلی است. مشکلات قلب و عروق نیز از علل اصلی مرگ و میر در افرادی است که از کبد چرب غیر الکلی رنج می برند.

ابتلای یکی از اعضای خانواده به کبد چرب: خطر ابتلا به مرحله پیشرفته کبد چرب غیر الکلی در کسانی که اعضای درجه یک خانواده شان نیز به این بیماری مبتلا بوده اند، 13 برابر بیشتر است. تحقیقات دیگری نیز نشان می دهد که برخی از افراد به طور ژنتیکی مستعد این بیماری هستند.

احساس خستگی همیشگی: کبد چرب غیر الکلی در واقع هیچ علامت جسمی خاصی ندارد و تنها راه پی بردن به آن تقریبا فقط از طریق آزمایش خون و بیوپسی کبد ندارد. با این حال با پیشرفت این بیماری علائمی مانند خستگی و ضعف را بیمار تجربه می کند. از آنجا که اثرات آسیب به بافت کبدی و سیروز کبد می تواند منجر به سرطان شود، این مهم است که با تجربه خستگی مکرر و سردرگمی حتما به پزشک مراجعه کنید.

پیشنهادهای پیشگیرانه از کبد چرب

اگرچه درمان اختصاصی برای کبد چرب وجود ندارد، ولی شما با کنترل بیماری های زمینه ای از قبیل کاهش وزن، چربی های خون، دیابت و یا قطع نمودن داروهای مسبب (قطعا با نظر پزشک معالج نه به طورخودسرانه) می توانید از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنید.

کم کردن وزن: از آنجا که اکثر بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی چاق هستند، کاهش وزن در کنترل این بیماری نقش مهمی دارد. برای کاهش وزن، انتخاب رژیم غذایی نیز باید به درستی صورت پذیرد، زیرا کاهش وزن سریع با رژیم های برق آسا خود می تواند سیر بیماری را بدتر نماید. خیلی از بیماران چاق که به تازگی متوجه کبد چرب خود شده اند، به دلیل ترس از عوارض این بیماری، به رژیم های غذایی سخت روی می آورند که این بیماری را ریشه کن کنند، ولی علاوه بر ابتلا به عوارض این نوع رژیم ها، گاه سیر کبد چرب را نیز بدتر می کنند. انتخاب منطقی رژیم غذایی کاهش وزن زیر نظر متخصص تغذیه و با کاهش وزن نیم تا یک کیلوگرم در هفته توصیه می گردد. اگر شما از افزایش وزن زیادی رنج می برید، جالب است بدانید که با کاهش وزن مختصر در حدود 10 درصد از وزن اولیه نیز در خیلی از موارد سیر بیماری را می توانید کنترل کنید.

انتخاب رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی پر کربوهیدرات که حاوی میزان قابل توجهی سبزی و میوه و مواد غذایی پرفیبر باشد، معمولا بهترین انتخاب برای افراد مبتلا به کبد چرب است. کاهش چربی مصرفی، به ویژه چربی های اشباع شده و جایگزینی آنها با چربی های غیر اشباع که در روغن زیتون و ماهی وجود دارند، توصیه می گردد. استفاده از نان و غلات سبوس دار باید جدی گرفته شود. در نهایت تعیین مقدار مورد نیاز درشت مغذی ها اعم از پروتئین، چربی و کربوهیدرات بر اساس شرایط افراد باید تنظیم گردد.

انجام ورزش و فعالیت بدنی منظم: چاقی به ویژه چاقی شکمی نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب دارد. بر همین اساس، داشتن پیاده روی منظم به میزان حداقل 30 تا 60 دقیقه در روز توصیه می شود. اگر شما وقت رفتن به باشگاه ورزشی را ندارید، پیاده روی در مسیر کار یا پارک را می توانید جایگزین کنید.

کلسترول‌تان را پایین بیاورید. یک رژیم غذایی سالم، ورزش و مصرف دارو می‌تواند به حفظ کلسترول و تری گلیسیرید در سطحی سالم کمک کند.

کنترل بیماری های زمینه ای متابولیک: کنترل دیابت و چربی های خون در بیماران مبتلا به کبد چرب، نقش کمک کننده ای در بهبود این بیماری دارد. همانطور که می دانید از اصول مهم کنترل بیماری های متابولیک، رعایت رژیم غذایی و ورزش منظم است.

محافظت کبد از عوامل خطر: از عواملی که بر روی فعالیت طبیعی کبد اثر سوء دارند، باید پرهیز کنید. از مهم ترین این عوامل، مصرف الکل و نیز بعضی داروها است.