ماجرای مشکلات نیروی انسانی دستگاه تعلیم و تربیت آنقدر ریشه‌دار و عمیق شده است که به نظر می‌رسد ساماندهی آن تدبیر اساسی می‌طلبد.
وزارت آموزش و پرورش از یک سو، از کمبود نیروی انسانی رنج می‌برد و از سوی دیگر تعداد زیادی معلم در مدل‌ها و شرایط مختلف در این وزارتخانه مشغول به فعالیتند؛ در حال حاضر معلمانی در دستگاه تعلیم و تربیت فعالیت میکنند که نه حقوق مناسبی می‌گیرند و نه از امکانات رفاهی برخوردارند.
گروهی از این معلمان، معلمان حق‌التدریس هستند؛ این گروه از معلمان نسبت به شرایط نامناسبی که در آموزش و پرورش دارند، گلایه‌مند هستند؛ عمده گلایه این معلمان از این بابت است که به رغم فعالیت آنها در دستگاه تعلیم و تربیت آن هم با حداقل حقوق و بدون مزایا، وقتی موضوع استخدام مطرح می‌شود، گروهی تازه نفس به میدان می‌آیند و آنها نادیده گرفته می‌شوند.
معلمان حق‌التدریس تاکنون بارها و بارها در مقابل مجلس و وزارت آموزش و پرورش تجمع کرده‌اند و خواستار رسیدگی به وضعیت‌شان شدند؛ در مجلس نیز مصوبه‌ای برای به‌کارگیری این افراد وجود دارد اما خودشان می‌گویند در عمل به نظر می‌رسد هیچ اتفاقی قرار نیست بیفتد.
البته علی الهیار ترکمن معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش، دهه اول مرداد امسال از ابلاغ بخشنامه تبدیل وضعیت معلمان حق‌التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی به تمام ادارات کل آموزش و پرورش استان‌های کشور خبر داد.
طبق این بخشنامه معلمان حق‌التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی که براساس بخشنامه شماره 710.5 مورخ هشتم مرداد ۱۳۹۸ درخصوص بکارگیری مشمولان قانون اصلاح تبصره ۱۰ ماده ۱۷ قانون تعیین تکلیف معلمان حق التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش، تشکیل پرونده داده‌اند، به عنوان نیروی حق‌التدریس آزاد پذیرفته شوند.
البته در این بخشنامه تأکید شده است که به‌کارگیری به صورت حق‌التدریس آزاد دلیلی بر عدم شرکت در آزمون نیست و استخدام آنها تابع ضوابط مندرج در آیین نامه اجرایی قانون موصوف است.
در این بخشنامه آمده است: «پیرو بخشنامه شماره 710.5 مورخ ۱۳۹۸.۵.۸ در خصوص به‌کارگیری مشمولان قانون اصلاح تبصره ۱۰ ماده ۱۷ قانون تعیین تکلیف معلمان حق‌التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش مصوبه سوم شهریور ۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی اعلام می‌دارد در صورت واجد شرایط بودن آموزش‌دهندگان تجمیعی سوادآموزی آن اداره کل می‌تواند در سقف ساعات حق التدریس توافق شده در تفاهم‌نامه نسبت به به‌کارگیری نیروهای مذکور به عنوان نیروی حق التدریس آزاد در چارچوب مقررات ذیربط و با رعایت سنوات همکاری اقدام لازم را به عمل آورند.
بر اساس قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف معلمان حق التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی مصوب ۱۳ شهریور ۱۳۹۷ در صورتی که نیروهای مذکور به عنوان نیروی حق التدریس آزاد بکارگیری شوند باید برای تعیین تکلیف استخدامی خود پس از تصویب آیین‌نامه اجرایی قانون مزبور در آزمون مربوطه شرکت کنند و به کارگیری آنها به صورت حق‌التدریس آزاد دلیلی بر عدم شرکت در آزمون نمی‌باشد و استخدام آنها تابع ضوابط مندرج در آیین نامه اجرایی قانون موصوف است».
این معلمان معتقدند در حالی که هم‌اکنون تدریس میکنند اما برای استخدام باید آزمون دهند و البته اگر حائز شرایط شرکت در آزمون باشند و پذیرفته شوند، شاید راهی باشد.
تعدادی از این معلمان معترض در سامانه فارس من، پویشی را با عنوان «معلمان مظلوم حق التدریس را استخدام کنید» ثبت کردند و همچنین در هفته گذشته مهمان خبرگزاری فارس بودند.
یکی از این معلمان گفت: بنده در سال 88ـ87 به عنوان معلم شرکتی در پایه چهارم دبستان تدریس می‌کردم؛ دو سال معلم شرکتی بودم اما بعد ما را به‌کارگیری نکردند.
وی ادامه داد: چند وقت بعد دوباره موضوع بسته حمایتی مطرح شد و به آموزش و پرورش برگشتیم تا اینکه در سال 94، قانونی را مصوب کردند که همه معلمان شرکتی و پیش‌دبستانی به عنوان حق التدریس شروع به کار کنند.
این معلم حق‌التدریس اضافه کرد: سیزدهم شهریور 97 دوباره قانونی را مجلس تصویب کرد که معلمان حق‌التدریس تعیین تکلیف شوند اما هیچ اتفاقی نیفتاده است.
یکی دیگر از این معلمان اظهار کرد: بین سال‌های 79 تا 83 در سیستان و بلوچستان به عنوان معلم حق‌التدریس کار می‌کردم که در سال 83 محل زندگی‌ام تغییر کرد و استان جدید، نیروی مازاد داشت و در نتیجه نتوانستم کار کنم؛ در سال 88 وارد مدرسه دولتی در طرح حمایتی شدم و از آن زمان مشغول به کار هستم.
وی با بیان اینکه معلمان زن حق‌التدریس چیزی به نام مرخصی زایمان ندارند، گفت: ما در جشنواره تدریس، برتر می‌شویم اما جایی ثبت نمی‌شود؛ در انتخاب معلمان نمونه نیز جایی نداریم.
یکی دیگر از معلمان حق‌التدریس گفت: بنده سال‌ها پیش سربازمعلم بودم و بعد از دوران سربازی، به عنوان معلم حق‌التدریس و بعدها هم به عنوان معلم شرکتی کار کردم؛ از سال 84 هم به عنوان حق‌التدریس کار می‌کنم.
وی به وضعیت نابسامان معلمان حق‌التدریس اشاره کرد و افزود: در تابستان‌ها و عید حقوق نداریم؛ افزایش حقوق به ما تعلق نمی‌گیرد؛ ضمن اینکه مرخصی هم به ما تعلق نمی‌گیرد.
این معلم حق‌التدریس ادامه داد: هیچ تسهیلاتی نمی‌گیریم و عضو صندق ذخیره فرهنگیان هم نمی‌توانیم بشویم.
یکی دیگر از معلمان حق‌التدریس که کارش در آموزش و پرورش را به عنوان سربازمعلم در منطقه‌ای صعب‌العبور آغاز کرده بود، گفت: معلم حق‌التدریس با مدرک کارشناسی برای 24 ساعت تدریس در هفته، 970 هزار تومان و معلم دارای مدرک کارشناسی ارشد تا یک میلیون و 100 هزار تومان حقوق می‌گیرد.
وی افزود: بیش از 2 هزار ساعت آموزش ضمن خدمت گذراندیم که همه حضوری بود اما هیچکدام به کار ما نیامده است.
داوود محمدی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در خصوص وضعیت این معلمان به خبرنگار فارس گفت: برای استخدام معلمان حق‌التدریس و آموزشیاران نهضت در مجلس قانون داریم؛ خیلی هم فضا را باز کردیم و این در حالی بود که خیلی از همکاران ما به استخدام به این گستردگی در آموزش و پرورش اعتقاد نداشتند.
وی ادامه داد: یک عده‌ای مشمول شرایط پیش‌بینی شده نمی‌شوند؛ ضمن اینکه مابقی باید آزمون دهند زیرا استخدام که بدون آزمون معنا ندارد اما عده‌ای می‌گویند نمی‌خواهیم آزمون دهیم.
محمدی با بیان اینکه این افراد به مرور استخدام می‌شوند، افزود: سوابق کاری آنها بررسی می‌شود و باید آزمون دهند؛ عموماً این افرادی که جا ماندند، ضوابط قانونی را نداشتند.
وی تصریح کرد: بزرگترین مشکل در آموزش و پرورش ساماندهی نیروی انسانی است که مرتب بر نیروهای حق‌التدریس می‌گیرد؛ از وزارت آموزش و پرورش خواستیم روشی اتخاذ کنید که نیروی موجود و نیاز مشخص شود و یکبار برای همیشه بحث حق‌التدریس حل شود اما وزارت آموزش و پرورش نتوانسته است این سامان را ایجاد کند.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در پاسخ به این پرسش که «این معلمان می‌گویند ما اکنون درس می‌دهیم چرا از ما آزمون می‌گیرید؟»، گفت: نام حق‌التدریس مشخص است یعنی بر اساس نیاز است و هیچ تعهد استخدامی وجود ندارد اما پیگیری کردیم آنهایی که شرایط دارند، استخدام شوند.
به نظر می‌رسد که وضعیت نیروی انسانی آموزش و پرورش یکی از چالش‌های این وزارتخانه است که وزیر جدید آموزش و پرورش باید در دستور کار خود قرار دهد و برای حل آن تدبیری بیندیشد.
