براساس آییننامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط بانکها میتوانند حداکثر معادل 40 درصد از سرمایه پایه خود را به یک ذینفع واحد پرداخت کنند.
در ماده یک آیین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط هدف از تدوین این آییننامه را حفظ سلامت نظام بانکی، پیشگیری از تبدیل مؤسسه اعتباری به منبع تأمین مالی ترجیحی برای اشخاص مرتبط با آن و به تبع آن کاهش مخاطرات ناشی از اعطا و ایجاد تـسهیلات و تعهـدات بـه اشخاص مرتبط با مؤسسه اعتباری قید شده است و در واقع هدف از کنترل ذینفع واحد جلوگیری از افزایش سطح ریسک در بانکها و تبدیل نشدن موسسه و بانک به منبعی برای تامین مالی شرکتهای زیرمجموعه است.
وقتی بانک بخش عمدهای از منابع خود را به یک ذینفع واحد پرداخت میکند، در صورت بروز مشکل برای گیرنده تسیهلات، بخش زیادی از منابع بانک دچار مشخص شده و وصول آن با چالش مواجه میشود. به همین دلیل بحث کاهش ریسک در این باره به میان میآید.
اما بررسی صورت مالی 16 بانک بورسی، نشان میدهد حداقل 7 بانک فراتر از سطح تعیین شده به اعطای تسهیلات به شرکتهای زیرمجموعه خود مبادرت کردهاند. البته از این 16 بانک (بانک گردشگری)، یک بانک اطلاعات مرتبط با اعطای تسهیلات به شرکتهای زیرمجموعه را منتشر نکرده است.
* ارقام به میلیارد تومان
بانک | کل تسهیلات اعطایی | تسهیلات اعطایی به شرکتهای زیرمجموعه | سهم شرکتهای زیرمجموعه از کل تسهیلات اعطایی | سرمایه پایه | نسبت تسهیلات اعطایی به شرکتهای زیرمجموعه به سرمایه پایه |
تجارت | 55،428 | 824 | 1.4 درصد | 4،570 | 18 درصد |
اقتصاد نوین | 28،550 | 86 | 0.3 درصد | 1،313 | 6.5 درصد |
انصار | 19،708 | 132 | 0.6 درصد | 1،000 | 13.2 درصد |
پاسارگاد | 58،918 | 34،793 | 59 درصد | 5،040 | 690.3 درصد |
ملّت | 83،823 | 1،496 | 1.7 درصد | 5،000 | 29.9 درصد |
آینده | 87،453 | 20،298 | 23.2 درصد | 1،600 | 1268.6 درصد |
صادرات | 93،187 | 1،350 | 1.4 درصد | 5،780 | 23.3 درصد |
دی | 9،162 | 263 | 2.8 درصد | 640 | 41 درصد |
کارآفرین | 9،405 | 0 | 0 | 850 | 0 |
گردشگری | 11،910 | در صورت مالی آمار ارائه نشده است | _ | 600 | _ |
اعتباری کوثر | 9،476 | 1،621 | 17.1 درصد | 600 | 270.1 درصد |
خاورمیانه | 6،782 | 4 | 0.05 درصد | 600 | 0.6 درصد |
سامان | 14،454 | 48 | 0.3 درصد | 800 | 6 درصد |
سرمایه | 8،123 | 489 | 6 درصد | 400 | 122.2 درصد |
سینا | 12،669 | 1،890 | 14.9 درصد | 1،000 | 189 درصد |
حکمت ایرانیان | 2،243 | 314 | 13.9 درصد | 400 | 78.5 درصد |
بانک مرکزی و وزارت اقتصاد بانکها را موظف کردهاند که میزان بنگاهداری خود را کاهش داده و بخش قابل توجهی از شرکتهای زیرمجموعه خود را واگذار کنند. این سیاست یک راه حل اساسی برای رعایت قاعده ذینفع واحد در سیستم بانکی محسوب میشود.
بررسی فرآیند واگذاری بنگاههای زیرمجموعه بانکها نشان میدهد که برخی از این بانکها نسبت به واگذاری بنگاههای خود مقاومت میکنند.