چرخه معیوب صادرات در مازندران/ قدر زر زرگر شناسد، قدر گوهر گوهری!

نمایشگاه گلفود دبی به عنوان اصلی‌ترین پایگاه توسعه‌ تجارت شرکت‌های غذایی جهان به حساب می‌آید؛ چرا که این نمایشگاه با سابقه درخشان در میان تجار و صادر کنندگان، این فرصت را فراهم می‌آورد تا بتوانند بازارهای آسیای میانه، شمال آسیا و آفریقا را مجذوب خود نمایند. حضور بازدیدکنندگان و خریداران از 150 کشور، نشان‌ دهنده برنامه ریزی دست اندرکاران این صنعت، برای توسعه روابط و تجارت خود از طریق این رویداد در سطح بین المللی است. ایران نیز در این نمایشگاه چندین غرفه را به خود اختصاص داده و محصولات غذایی و کشاورزی را برای نشان دادن توانایی های خویش در این عرصه ارائه کرده است. اما انتقاداتی به صادرات محصولات ایرانی و همچنین جانمایی غرفه های نمایشگاهی ایران وارد بوده که باعث شده محصولات کشور بازار مناسب صادرات را جلب نکرده و نتوانند خود را به رخ حریفان بکشند.

اشتباه تصمیمات اقتصادی

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فناوری مازندران با انتقاد از عملکرد مسئولان در مواجهه با مشکلات اقتصادی و عدم صادرات برخی محصولات به دلیل کنترل و فشار قیمت ها در جهت جلب رضایت محض مصرف کنندگان گفت: متاسفانه در سال های اخیر، برای کنترل بازار و قیمت ها، تصمیماتی محدود کننده اتخاذ شده که در میان مدت و دراز مدت، کارایی ندارند، نمونه عینی آن تصمیمات مسئولان در ماجرای قیمت گذاری خودرو در ماههای اخیر بوده است.

مصطفی حاجی آقائی کشتلی که در نمایشگاه گلفود 2019 در دبی شرکت کرده است در گفت و گو با ایسنا مازندران اظهار کرد: برای جراحی های اقتصادی باید برنامه ریزی، استفاده از نگاه و تجربیات خبرگان اقتصادی، بررسی فرصتها و تهدیدها، نگاه جامع و آینده نگر در نظر گرفته شود.

تاوان تصمیمات اشتباه اقتصادی

حاجی آقایی به بخشنامه اخیر گمرک ایران در رابطه با ممنوعیت صادرات مرغ تا پایان ماه مبارک رمضان اشاره کرد و افزود: بی شک، این امر حتی در زمان کوتاه، موجب ضربات مهلک به صنایع و بخصوص اشتغال زایی می شود چرا که مجوز صادرات مرغ تنها برای چهار دهم درصد کل تولیدات کشور است که رقمی بی نهایت ناچیز بوده و آثاری در بازار برای کنترل قیمت ایجاد نخواهد کرد.

وی در ادامه اضافه کرد: شرکتی که پس از سالها مطالعه و سرمایه گذاری، مشتریان اروپایی جذب کرده و هزاران دلار در نمایشگاه های خارجی با آخرین متدلوژی برندینگ و بازاریابی سرمایه گذاری کرده است اکنون پس از صدور این بخشنامه که ناشی از عدم کارایی مدیران مربوطه است، چگونه خود را در بازار بین المللی حفظ کند.

مدیر امور بین الملل دانشگاه علم و فناوری مازندران از دیگر معایب این بخشنامه سخن گفت و اظهار کرد: چنانچه مشتری خارجی منبع تامین خود را عوض کند دیگر سراغ گزینه قبلی نخواهد رفت و این به معنای پایان اشتغال در دراز مدت، پایان ورود ارز، و همچنین ورشکستگی صاحبان صنایع تخصصی و مادر در این حوزه بوده که محصول تصمیمات غلط مشابه سالهای گذشته است.

حاجی آقایی با اشاره به اینکه کشورهای همسایه و مجاور ایران، مرغ را از برزیل، روسیه و اوکراین تامین می کنند تاکید کرد: این فرصتی مقتضی است تا با تولید و صادرات مرغ، نه تنها مصرف داخل تامین شود، بلکه کل بازار منطقه در اختیار ایران قرار گرفته و موجبات اشتغال و نشاط اقتصادی در این حوزه برای کشورمان بوجود آید.

پیامد ناشی از تصمیمات اشتباه اقتصادی

عضو انجمن صنایع غذایی و دارویی استان مازندران پیامدهای ناشی از عدم صادرات مرغ را بسیار گسترده توصیف و تصریح کرد: این تصمیم منجر به افزایش قیمت مرغ در ماه های آتی خواهد شد چرا که هزینه های صادرات از دست رفته، بر بروی قیمت تمام شده تاثیر گذاشته و در کنار آن نیز باعث کاهش ظرفیت و کیفیت تولید و نیز ناامیدی تولیدکننده از ناامنی تصمیمات اقتصادی می گردد.

وی در ادامه افزود: عدم حضور صنایع غذایی کشور در بازارهای بین المللی تا سالیان طولانی و اوضاع نابسامان وضعیت اشتغال کشور که خروجی یک فرایند مملو از تصمیمات اشتباه اقتصادی است نه تنها موجبات فلج نمودن صنعت مرغ در کشور را فرآهم آورده بلکه آتش این بی تدبیری، دامن دیگر صنایع غذایی و غیر غذایی را خواهد گرفت و بازار منطقه را از دست خواهیم داد.

راهکارها

حاجی آقایی بر صحت انجام وظایف وزارتخانه های اقتصادی در جلوگیری از قاچاق، تامین مناسب و حمایت از تولیدکنندگان برتر و شایسته تاکید کرد و افزود: بهتر است به جای تصمیمات خلق الساعة، ضمن کنترل قاچاق کالاهای غذایی، کانال صادرات کشور برای هیچ نوع محصول غذایی و غیرامنیتی بسته نشده و نیز به تولید کنندگان برتر برای ایجاد رقابت، مجوز صادرات در مواقع بحرانی داده شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علم و فناوری مازندران با اشاره به اینکه نباید چوب گرانفروشی دلالان را تولیدکنندگان بخورند خاطرنشان کرد: شایسته است که عدم توانایی کنترل بازار را با تصمیماتی اینچنینی، توجیه نکنیم.

حاجی آقایی صادرات بر مبنای ذائقه مشتری را خواستار شد و تاکید کرد: بالهای مرغ صادراتی را قطع نکنیم در عوض به مرغهای مرغوب، پرواز را بیاموزیم تا اقتصاد این صنعت به اوج برسد و همگان از کیفیت و قیمت رقابتی آن در سطح بین المللی بهره مند شوند.

مطالعه درست بازار هدف

استاد اقتصاد دانشگاه علم و فناوری مازندران عدم مطالعه درست بازار هدف و همچنین عدم نیاز سنجی مطابق بازارهای خارجی را نقص صارات ایران دانست و گفت: این تعبیر اشتباه وجود دارد که بازار صادرات خواهان محصولات ایرانی نیستند اما باید توجه داشت که چنانچه بر اساس ذائقه مشتری صادرات شکل گیرد تقاضا همواره وجود خواهد داشت.

مهدی بشارتده سلوطی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه ایران هیچ مطالعه و شناختی نسبت به کشورهای همسایه در حوزه صادرات ندارد با ذکر مثالی اظهار کرد: ایران از محصول استراتژیک مرغ 10 نوع رژیم غذایی گرفته در حالیکه کشوری مانند چین از این محصول بیش از 100 نوع غذا و فرآورده دیگر استحصال می کند.

بشارتده در تشریح مشکلات ایران در عدم مطالعه و شناخت نسبت به صادرات افزود: ساق مرغ از ایران خواهان فراوانی در کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته و این کشورها نیز آنرا به چین صادر می کنند سپس کشور چین با صنایع تبدیلی همان ماده خام را به کود تبدیل کرده و ایران وارد کننده آن از چین است که این چرخه در واقع نقص بازاریابی را به وضوح نشان می دهد.

ظرفیت عظیم مازندران در بخش کشاورزی

این محقق، مؤلف و پژوهشگر حوزه اقتصاد ظرفیت ارز آوری حاصل از صادرات محصولات کشاورزی بر پایه مطالعه را بسیار عظیم توصیف کرد و گفت: مازندران توانایی این را داشته که حتی یک ریال از بودجه نفتی دولت را استفاده نکند به شرطی که صادرات محصولات بر پایه شناخت بازارهای هدف صورت گرفته، مسئولان پتانسیل بسیار بالای این بخش را باور داشته باشند و به کشاورزی استان بها داده شود.

بشارتده با بررسی و مقایسه هلند و سه استان شمالی کشور ضمن ابراز تاسف خاطرنشان کرد: هلند علیرغم جمعیت بیشتر و میزان بارندگی سالیانه کمتر نسبت به استان های گیلان، مازندران و گلستان اما 2.5 برابر درآمد حاصل از فروش نفت ایران را از طریق صادرات محصولات کشاورزی بدست می آورد در حالیکه مازندران با این حجم از ظرفیت، نباید وارد کننده برنج، گوشت، تخم مرغ و سایر محصولات کشاورزی باشد.

انتقاد به عملکرد مدیران

وی با انتقاد از عملکرد مدیران نسبت به برگزاری جلسات بیهوده و بلامصرف در کشورهای همسایه و طرف معامله با ایران تصریح کرد: مدیران تنها به برگزاری سالی چند جلسه در کشورهای همسایه همراه با هیئت های پارلمانی بسنده می کنند در حالیکه تاکنون هیچ خروجی مناسبی از این جلسات عاید کشور نشده است و ما هنوز وارد کننده باقی مانده ایم.

بشارتده ارزش افزوده بخش کشاورزی را در گرو روش ها و متد کشاورزی متناسب با تقاضای کشورهای همسایه دانست و افزود: شناخت بازار کشورهای همسایه و تولیدات متناسب با آن بازارها سبب رونق اقتصاد کشاورزی در بخش صادرات می شود.

وی بار دیگر با انتقاد از رویکرد مسئولان با تاکید بر اینکه تکنولوژی ابداعی بوده و تقلیدی نیست تصریح کرد: مسئولان و مدیران کشور تنها مقلد خوبی هستند و هرگز ابداع کننده درستی نبودند چرا که نتوانستند الگوی مناسبی بر اساس نیازها و توانایی های کشور بوجود بیاورند.

استاد اقتصاد دانشگاه علم و فناوری مازندران با بیان اینکه ابتدا باید شناخت حاصل شده و پس از آن تکنووژی ابداع شود گفت: مدیران کشور حتی در زمینه تقلید نیز نتوانستند مطلوب عمل کنند چراکه تقلید نیز باید بر اساس نیاز انجام گیرد بنابراین نمی توان مدعی صادرات شد.

وی در تشریح این مطلب صادرات محصول هندوانه را به عنوان نمونه مطرح کرد و با اشاره به اینکه برای تولید یک کیلوگرم هندوانه 700 لیتر آب نیاز است تصریح کرد: هیچگاه بررسی نشد هزینه-فرصتی که به ازای تولید هندوانه از کشور خارج شده چه مقدار و درآمد عاید از آن چقدر بوده است و باید مسئولین با فاکتورهای مزیت نسبی و هزینه-فرصت ها بیشتر آشنا شوند.