همزمان با تأکید دولت برای اصلاح ساختار نظام بانکی، به نظر می رسد، یکی از خلأهای قانونی، که به رفع آن نیاز است، امکان سوءاستفاده بانک ها از سود حساب سپرده فوت شدگان است. برخی از بانک ها پس از فوت هر شخص، حساب وی را بلوکه می کنند و تا زمان تقسیم ورثه هیچ سودی بابت مبلغ سپرده گذاری نمی پردازند.
به گزارش «استناد»، شاید با این روشی که بانک ها در پیش گرفته اند، بتوان آنها را نیز یکی از وارثان فرد فوت شده در نظر گرفت؛ اما تفاوتی که بانک با سایر وراث دارد، این است که هیچ بانکی منتظر نتیجه انحصار وراثت نمی ماند و در همان آغاز کار و به محض آنکه خبر فوت فردی را می شنود، حساب متوفی را بلوکه می کند و تا زمان تقسیم ورثه ـ که گاهی ممکن است پروسه آن سال ها به طول انجامد ـ سود حساب متوفی را به جیب خودشان واریز می کنند تا رسوب پول بلوکه شده کامل ته نشین شود.
اقتصاددانان بر این باورند که بانک ها از گذشته های دور دارای قانون نانوشته ای به اسم رسوب پول هستند، به گونه ای که حتی ممکن است برخی از این حساب ها بیش از چهل تا پنجاه سال نیز خوابیده باشد، و کسی از وجود آنها خبردار نباشد. در مورد فرد فوت شده نیز وضعیت به همین منوال است و شاید فردی ترک دنیا کرده باشد و تا زمانی که وضعیت ورثه مشخص نباشد، این پول در بانک ها می ماند.
اکنون بحث این است که شاید گاهی پروسه انحصار وراثت درگیر پیچ و خم های قانونی و دادگاهی شود و مدت ها به طول انجامد. قانون به صراحت مشخص نکرده که تکلیف پول بلوکه شده و سود آن در مدت خواب چه خواهد شد. بانک ها منطقا به دلیل آنکه از این پول در گردش مالی خود استفاده می کنند، باید سود پول را پرداخت کنند اما حالا این کار انجام نمی شود.
در بیشتر موارد در زمان افتتاح حساب، افراد هیچ یک از بندهای آیین نامه ای بانک ها را مطالعه نمی کنند، البته در غالب موارد آنقدر ماده و تبصره دارد، که اگر کسی هم بخواهد این موارد را مطالعه کند، نتواند زیاد از جزئیات آن سر در بیاورد و دقیقا همین زمان است که بانک ها اجازه دخل و تصرف از حساب را از متقاضی دریافت می کنند.
هر چند برخی از بانک ها سود سپرده را پرداخت می کنند، مواردی نیز بوده که پس از فوت دارنده حساب بانکی حساب جاری را به قرض الحسنه تبدیل کرده است تا از آن استفاده نکند؛ اما در کل ماجرا تفاوت چندانی ندارد، چون پول همچنان در تملک بانک ها می ماند.
این داستان بی شباهت به داستان فیش های حقوقی نیست. گاهی ممکن است یک رویه غلط و یک روال نادرست سال ها ادامه پیدا کند، بدون آنکه کسی به آن اعتراضی داشته باشد. در ماجرای فیش های حقوقی نیز معلوم نیست ماجرا از کجا شروع شده و چه کسانی و چه مدت توانسته اند از این خلأ قانونی سوءاستفاده کنند.
البته نمایندگان مجلس شورای اسلامی بر این اعتقاد هستند که بانک ها به لحاظ اینکه از چرخش مالی سپرده های مردم استفاده می کنند، باید تحت هر شرایطی سود آن را پرداخت کنند، و اگر در این زمینه قانون مسکوت مانده است باید خلأهای آن رفع شود.
در همین ارتباط احمد انارکی محمدی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با استناد در خصوص این موضوع اظهار داشت: به هر حال بانک ها باید سود را پرداخت کنند. اینکه فرد دچار جنون یا هر بیماری دیگری و حتی فوتی هم شده باشد، به بانک ارتباطی ندارد. آنها قرارداد دارند و باید به قرارداد خود پایبند باشند.
وی گفت: شاید گاهی زمان انجام مراحل انحصار وراثت بیش از یک سال یا حتی بیشتر به طول انجامد. در این مدت بانک ها از سپرده فرد قطعا استفاده می کنند و باید سود آن را به وارث پرداخت کنند؛ بنابراین، در صورتی که در انجام این کار اشکال قانونی وجود دارد باید سریع رفع شود.
در پایان باید گفت، ساختار نظام بانکی، یکی از مهم ترین برنامه های دولت است و به نظر می رسد، اکنون زمان آن رسیده تا برخی از قوانین که جنبه ازلی به خود گرفته اند، بازنگری اساسی شوند تا از سوءاستفاده برخی از بانک ها از سپرده های افراد فوت شده جلوگیری شود.
