پوکی استخوان؛بیماری که نشانه ندارد

سیده مریم علوی فوق تخصص بیماری‌های مفصلی_روماتیسم و پوکی استخوان در دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: بیماری پوکی استخوان (osteoporosis)، استحکام استخوان کم شده و در نتیجه خطر شکستگی استخوان افزایش می‌یابد.

وی افزود: مهم‌ترین علت شکستگی‌های استخوانی در سنین بعد از یائسگی در زنان و افراد مسن، پوکی استخوان است.

عوامل خطر قابل تغییر

علوی، به عوامل خطر قابل تغییر که در ایجاد پوکی استخوان موثر است اشاره کرد و گفت: کمبود هورمون‌های جنسی از جمله این عوامل است؛ در زنان کم شدن استروژن بعد از یائسگی و کم شدن تستوسترون در مردان خطر بروز پوکی استخوان را افزایش می‌دهد، تغذیه نیز دیگر عامل موثر است، چرا که اگر رژیم غذایی از دوران کودکی تا پیری حاوی مقدار ناکافی کلسیم و ویتامین D. باشد، خطر پوکی استخوان و شکستگی‌های استخوان ناشی از آن زیاد می‌شود.

او برخی بیماری‌های ژنتیکی، غدد، گوارشی، خونی و روماتیسمی را نیز در افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان موثر دانست و افزود: مصرف طولانی مدت بعضی داروها، زندگی بی تحرک و بستری بودن طولانی و همچنین مصرف بیش از حد مشروبات الکلی و سیگار نیز در این زمینه موثر است.

عوامل خطر غیر قابل تغییر

این پزشک فوق تخصص، برخی عوامل خطر ایجاد پوکی استخوان را نیز غیر قابل تغییر دانست و توضیح داد: از این جمله می‌توان به جنسیت اشاره کرد، زیرا احتمال بروز پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است، همچنین سن نیز در افزایش خطر ابتلا موثر است و هرچه سن بالاتر رود، بروز پوکی استخوان بیشتر می‌شود. جثه کوچک، سابقه فامیلی و نژاد، دیگر مواردی بود که پزشک فوق تخصص بیماری‌های مفصلی، رماتیسم و پوکی استخوان بیمارستان حضرت علی اصغر (ع) به آن‌ها اشاره کرد و گفت» در زنان سفید پوست (نژاد قفقازی) و آسیایی (شرق آسیا)، خطر ابتلا به پوکی استخوان بالاس، همچنین در مردان، خطر پوکی استخوان در نژاد سفیدپوست بیشتر از سایر نژادهاست.

علوی با تاکید بر ضرورت پیشگیری از شکستگی‌های استخوان در درمان افراد مبتلا به پوکی استخوان، توضیح داد: برنامه درمانی جامع، علاوه بر دارو، شامل تغذیه مناسب، ورزش و جلوگیری از افتادن به زمین است؛ برای درمان پوکی استخوان از یک یا چند داروی ضد پوکی استخوان استفاده می‌شود، دارو‌های ضد پوکی استخوان سرعت از دست رفتن استخوان را کاهش می‌دهند و یا باعث ساخته شدن استخوان می‌شوند و بدین ترتیب با افزایش تراکم استخوان، خطر شکستگی استخوان را کاهش می‌دهند، علاوه بر مصرف دارو‌های ضدپوکی استخوان، مصرف مقادیر توصیه شده کلسیم و ویتامین D. نیز ضروری است و ورزش، فعالیت و رعایت اصول روش زندگی سالم هم در درمان پوکی استخوان اهمیت بالایی دارند.

پیشگیری از پوکی استخوان با ورزش مناسب

فوق تخصص بیماری‌های مفصلی، روماتیسم و پوکی استخوان بیمارستان حضرت علی اصغر (ع) ادامه داد: علاوه بر رژیم غذایی مناسب، زندگی سالم از جمله سیگار نکشیدن و پرهیز از نوشیدن زیاد مشروبات الکلی و فعالیت کافی برای استخوان‌ها مفید است، همچنین ورزش قسمت مهمی از برنامه درمانی پوکی استخوان محسوب می‌شود؛ فعالیت بدنی برای ساخته شدن و حفظ استخوان از کودکی تا سنین پیری ضرورت دارد و مفیدترین نرمش‌هایی که توده استخوان را حفظ کرده و حتی باعث افزایش مختصر آن می‌شوند، شامل نرمش‌های تقویتی و نرمش‌های در مقابل مقاومت است؛ البته باید متوجه بود که در انجام ورزش، فشار ناگهانی بر روی استخوان‌ها وارد نیاید و از ورزش‌هایی که ممکن است ضربه‌های زیادی به استخوان‌ها بزنند خودداری کرد.

علوی، همچنین به پیشگیری از افتادن به زمین اشاره کرد و گفت: افتادن به زمین در بیماران، با احتمال شکستگی در استخوان ران، ستون فقرات، مچ دست و سایر استخوان‌های بدن همراه است و می‌تواند بر روی کیفیت زندگی تاثیر گذاشته و وابستگی ایجاد کند.

پوکی استخوان را جدی بگیریم

او در مورد غربالگری از نظر پوکی استخوان نیز افزود: در بسیاری اوقات پوکی استخوان علامتی ندارد که فرد متوجه شود، بنابراین به بانوان بالا ۶۵ سال و مردان بالای ۷۰ سال توصیه به انجام تراکم استخوان می‌شود، البته در برخی شرایط و در صورت وجود ریسک فاکتور‌های خاص که فرد را در معرض شکسستگی استخوان قرار بدهند، به انجام تست سنجش تراکم استخوان در سن کمتر از ۶۵ سال نیز توصیه می‌شود که این ریسک فاکتور‌ها شامل مصرف سیگار و الکل، وزن کمتر از ۵۸ کیلوگرم، استفاده از استرویید‌ها به مدت طولانی، بزرگسالان مبتلا به بیماری‌هایی که باعث از بین رفتن استخوان می‌شود، یائسگی زودرس و سابقه شکستگی استخوان بدون وجود ضربه است.