اردیبهشت ماه که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا همانطور که وعده کرده بود از برجام خارج شد، اروپایی‌ها موضع تندی علیه اقدام واشنگتن گرفتند و گفتند «هرآنچه در توان دارند» انجام می‌دهند تا توافقی که سال‌ها برای مذاکره در مورد آن وقت صرف شده بود، حفظ شود.
موضع‌گیری ظاهرا قاطعانه اروپایی‌ها بسیاری را امیدوار کرد که شاید بتوان با همکاری اتحادیه اروپا دستکم «برجام حداقلی» را با حذف «موجود مزاحم» حفظ کرد.
اروپایی‌ها وعده دادند و گفت‌وگوها با این کشورها آغاز شد. گفت‌وگوهایی که حالا با گذشت ماه‌ها از خروج آمریکا از برجام، همچنان ادامه دارد. همزمان اما، شرکت‌های اروپایی یکی پس از دیگری بازار ایران را ترک کرده‌اند و حتی بانک مرکزی اتحادیه اروپا هم که یکی از امیدهای اصلی به حفظ کانال مالی ارتباط با اروپا بود، از پشتیبانی از طرح‌های اتحادیه اروپا شانه خالی کرده است.
درباره همه این موارد، اروپایی‌ها یک بهانه روشن داشتند: شرکت‌ها و بانک‌ها ارتباطی با دولت ندارند و در تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری و حضور در کشورهای خارجی مستقل تصمیم می‌گیرند.
اما همزمان با این مذاکرات اتفاقی رخ داد که شاید بتوان آن را آزمونی برای سنجش صداقت اروپایی‌ها در تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای به شمار آورد. آزمونی که نتیجه آن مستقیما به اراده اروپایی‌ها مرتبط است و نمی‌توانند آن را با بهانه «می‌خواهیم، اما نمی‌توانیم» توجیه کنند.
اوایل ماه جاری میلادی رسانه‌های آلمانی گزارش دادند که ایران در آستانه احیای تحریم‌های اقتصادی آمریکا به دنبال انتقال ۳۰۰ میلیون یورو پول نقد خود از بانک تجاری اروپایی-ایرانی (Europäisch-Iranische Handelsbank) است؛ در حقیقت ایران به دنبال دریافت پول خود از طریق بانکی وابسته به ایران است و در این مسیر نه قرار است تحریمی دور زده شود و نه نیاز است مقام‌های آلمانی تلاش خاصی انجام دهند.
اما از همان ابتدای طرح مسئله انتقال پول به ایران، آلمان که یکی از سه عضو اروپایی حاضر در توافق هسته‌ای است و آنطور که «آنگلا مرکل» صدر اعظم این کشور وعده داده در ظاهر برای حفظ این توافق تلاش میکند، حتی در اجرای این عملیات ساده نیز اما و اگر آورد.
حالا با گذشت یک ماه از رسانه‌ای شدن این مسئله، به نظر می‌رسد برلین در اولین دو راهی عملی میان عمل به تعهداتش در برجام و پیروی از سیاست‌های واشنگتن، دومی را برگزیده و قصد دارد از انجام این عملیات بانکی ممانعت کند.
آنطور که روزنامه «وال‌استریت ژورنال» گزارش داده، فشارهای «ریچارد گرنل» سفیر آمریکا در برلین موثر بوده و بانک مرکزی آلمان که مدیران و هیأت اجرایی آن را دولت منصوب کرده، با افزودن متممی به قوانین مالی آلمان، قصد دارد با پوشش «نگرانی از پولشویی»، از انتقال پول به ایران جلوگیری کند.
هرچند بانک مرکزی آلمان هم به ظاهر نهادی مستقل به شمار می‌آید، اما مقام‌های آمریکایی از جمله گرنل به صراحت می‌گویند لابی با مقام‌های دولت آلمان نقشی اساسی در تصمیم این نهاد برای ممانعت از انتقال پول به ایران داشته است.
با آنکه نهاد ناظر نظام بانکی آلمان می‌گوید هنوز در حال بررسی این مسئله است و دولت آلمان هم از اظهار نظر در این مورد خودداری کرده، شواهد حاکی از آن است که اروپایی‌ها از حالا در اولین آزمون عملی حسن نیت در تلاش برای حفظ برجام، شکست خورده‌اند.
