به گزارش استناد نیوز، روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران در راستای ارتقاء سطح سواد سلامت مردم و نهادینه‌سازی سبک زندگی سالم و پیشگیری از بیماری‌ها، با استفاده از ظرفیت رسانه‌ها اقدام به ترویج فرهنگ خودمراقبتی و بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سلامت در استان مازندران می‌نماید. در گزارشی که در ادامه می‌خوانید، راهکارهای دانشگاه علوم پزشکی مازندران برای عبور از بحران خانواده‌ها پس از دوره بحران و پسابحران مورد بررسی قرار گرفته است.
سلامتی یک نعمت و هدیه بزرگ الهی است و یکی از مهمترین و مؤثرترین مولفه‌های نقش‌آفرین در زندگی عزت‌مندانه و توسعه پایدار کشور به شمار می‌رود. با توجه به اهمیت حیاتی بهداشت و سلامت، دهم اکتبر (18 مهر ماه) به عنوان "روز جهانی سلامت روان" توسط سازمان جهانی بهداشت نامگذاری شده است. اهمیت برنامه‌های سلامت روان به اندازه‌ای است که به آرامش روانی، احساس خودتوانمندی، شناخت توانایی‌های فردی و محقق ساختن ظرفیت‌های ذهنی، شادی و نشاط در جنبه‌های فردی، اجتماعی و شغلی کمک می‌کند.
به همین دلیل، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، در راستای آگاه‌سازی مردم شریف استان، هفته ملی سلامت روان را فرصتی مغتنم برای جریان‌سازی، تبیین اهمیت، ترویج و نهادینه کردن فرهنگ سلامت در مسیر اجتماعی‌سازی سلامت، با محوریت سلامت روان به عنوان یک ضرورت برای تثبیت سلامت عمومی جامعه در شرایط پسا بحران می‌داند. کارشناسان سلامت روان نقش بسزایی در مدیریت پیامدهای روانی و اجتماعی برای افراد و خانواده‌های درگیر دارند.
دکتر سیده محدثه حسینی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران، در خصوص اهمیت سلامت روان و لزوم توجه همه‌جانبه به آن گفت: برای موفقیت در برنامه‌های مرتبط با ارتقای سلامت روان و بهزیستی همگانی در دوران پسا بحران و شرایط اجتماعی موجود، باید تمامی متولیان و صاحب‌نظران پای کار باشند.
وی افزود: «بروز اپیدمی‌ها و بحران‌های سلامت، جنگ‌ها و حوادث محیط‌زیستی از همان ابتدا اثرات وسیعی در حوزه سلامت روان جامعه داشته و زمینه‌ساز بروز مسائل فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی شده‌اند. به طور مثال، در آغاز همه‌گیری کووید-19، مردم با بیماری ناشناخته‌ای مواجه بودند و ابهام ناشی از ابعاد بیماری، سیر و پیش‌آگاهی آن، عدم اطلاع دقیق از روش‌های درمانی و پیشگیری و نگرانی از عدم دسترسی به خدمات بهداشتی، درمانی، موجب افزایش تنش، استرس و اضطراب در میان مردم شد.
دکتر حسینی ادامه داد: با گذشت زمان و شناخت بیشتر مسئولین نظام سلامت و متخصصین حوزه بهداشت و درمان از روش‌های درمانی و پیشگیری، همچنین تدابیر اتخاذ شده برای افزایش دسترسی مردم به وسایل محافظت شخصی و انجام واکسیناسیون، هرچند به مرور زمان از میزان استرس‌ها و پیامدهای روانشناختی کاسته شد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران بر ارتقاء سلامت روان در دوران بحران و جلوگیری از آسیب‌های روانی و اجتماعی پس از بحران تأکید کرد و گفت: «بر اساس تجربیات و مطالعات صورت گرفته، به نظر می‌رسد نظام سلامت کشورها باید توجه به موضوعات سلامت روان را در اولویت قرار دهند.»
**راهکارهای ارتقای سلامت روان در استان مازندران
دکتر حسینی، رئیس مرکز بهداشت استان مازندران، بر اهمیت پیشگیری از پیامدهای روانشناختی و شناسایی به موقع مشکلات روانی تأکید کرد.
وی بیان داشت: "با اتخاذ تدابیر لازم و دسترسی مناسب به خدمات سلامت روان، می‌توان به کاهش شیوع مشکلات روانشناختی امیدوار بود."
در راستای ارتقای سلامت روان و بهزیستی همگانی در دوران بحران، این مقام مسئول بر لزوم اولویت دادن به سلامت روان در سیاستگذاری‌های عمومی تاکید کرد.
وی اظهار داشت که افزایش حساسیت مدیران به حوزه سلامت روان و توجه به عدالت در ارائه خدمات، از جمله اقدامات ضروری در این زمینه است.
علاوه بر این، جریان‌سازی فرهنگی در زمینه سلامت روان و برنامه‌ریزی برای آموزش عمومی به منظور ارتقای سواد سلامت روان نیز بسیار حائز اهمیت است. این مقام مسئول همچنین بر تربیت نیروی متخصص در خدمات سلامت روان به عنوان یک نیاز اساسی در این شرایط تاکید کرد.
وی افزود که توجه به سلامت روان می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد و جامعه کمک کند و در نهایت به پیشگیری از بحران‌های اجتماعی منجر شود.
دکتر حسینی همچنین بر اهمیت پایش و نظارت در موفقیت برنامه‌ها تأکید کرد و افزود: "نظام ارزشی منسجم، شرط لازم برای دستیابی به سلامت روان است."
** پنج الگوی رفتاری در سلامت روان مهم است
رئیس مرکز بهداشت استان مازندران، به اهمیت پنج الگوی رفتاری در ارتباط با سلامت روان اشاره کرد.
ایشان اظهار داشتند که افراد دارای سلامت روان، با حس مسئولیت‌پذیری نسبت به نیازهای دیگران، تلاش می‌کنند تا آسایش و رفاه آنان را فراهم کنند.
وی افزود: "حس اعتماد به خود نیز از دیگر ویژگی‌های بارز این افراد است. آن‌ها به توانایی‌های خود اطمینان دارند و مشکلات را موانع مقطعی می‌دانند که قابل حل هستند."
رئیس مرکز بهداشت همچنین به هدف‌مداری اشاره کرد و گفت: "افرادی که دارای آرمان‌های مشخص هستند، انرژی خود را در جهت دستیابی به این اهداف هدایت می‌کنند."
ایشان با تأکید بر ارزش‌های شخصی، عنوان کردند که این افراد بر اساس اعتقادات و باورهای خود زندگی می‌کنند و به دنبال سعادت خود و دیگران هستند.
در پایان، رئیس مرکز بهداشت به فردیت و یگانگی اشاره کرد و تأکید نمود که افراد سالم باید تلاش کنند تا بازخوردها و الگوهای رفتاری خود را توسعه دهند و از همنوایی کور با خواسته‌های دیگران خودداری کنند.
همچنین دکتر محمودرضا هاشم ورزی مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت استان با توجه به اهمیت سلامت روان با بیان اینکه انسان یک موجود چهار بعدی یا چهار جنبه ای شامل: بعد جسمانی، روانی ، اجتماعی و معنوی است افزود: از این رو سلامتی نیز چهار جنبه دارد سلامت جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی و بنابر این سلامتی فقط این نیست که انسان جسمی سالم داشته باشد، آدمی علاوه بر اینکه جسمی سالم دارد باید خوشحال، شاداب و راضی زندگی کند، حس خوب داشته باشد و این حس خوب را به دیگران انتقال بدهد.
وی افزود : همچنین بتواند از عهده ی مسائل روزمره زندگی برآید. بتواند با هرکسی غیر از خودش یا دیگران رفتاری مناسب و سازگارانه داشته باشد. بتواند در زندگی به اصول و ارزشی پایبند باشد و هدفی را دنبال نماید.
دکتر هاشم ورزی بیان کرد: اگر انسانی جسمش سالم باشد ولی خوشحال، شاداب و راضی زندگی نکند، از عهده ی مسائل زندگی روزمره بر نیاید و در ارتباط با دیگران مسئله داشته و در زندگی هدفی نداشته باشد، این انسان سالم نیست. برعکس اگر انسانی همه ی این جنبه ها را داشته باشد ولی از نظر جسمی سالم نباشد. این انسان نیز سالم نیست. از طرفی جسم سالم و روان سالم در جامعه سالم میسر است.
**تأکید بر نیاز به بسترهای شادابی و نشاط در جامعه
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت استان، در سخنانی مهم، بر لزوم فراهم‌سازی بسترهای لازم برای ایجاد شادابی و نشاط در جامعه تأکید کرد. وی نقش نهادهایی چون شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، فرمانداری‌ها و سازمان ورزش و جوانان را در این راستا حیاتی دانست و خواستار ایجاد فضای سبز، پارک‌ها، شهر بازی‌ها و فرهنگسراها شد.
وی افزود: "نیازهای روانی و عاطفی انسان باید به شیوه‌های سالم پاسخ داده شود. در صورتی که بسترهای مناسب برای تخلیه هیجانات منفی فراهم نباشد، آمار رفتارهای مجرمانه و اعتیاد در جامعه افزایش می‌یابد."
مدیر این مرکز همچنین یادآور شد که توجه به سلامت روان باید جزو برنامه‌های اصلی مسئولین قرار گیرد، چرا که انسان سالم محور توسعه پایدار است.
وی با توجه به اهمیت خود مراقبتی در سلامت از مردم خواست برای سلامت روان خود که جزء مهمی از سلامتی است در طول روز برنامه ریزی نمایند. ما برای سلامت جسمانی خود ارزش زیادی قائل هستیم، هر روز به سلامت جسم خود فکر می کنیم، سعی می کنیم غذای سالم بخوریم، لباس تمیز بپوشیم، مسواک بزنیم، به نظافت و بهداشت فردی خود اهمیت می دهیم، با کوچکترین بیماری جسمی به پزشک مراجعه می کنیم، اما اگر از ما بپرسند که امروز برای سلامت روان خود چه برنامه ای داریم، چه پاسخی می دهیم. راستی ما برای شادبودن و شاد زیستن چه برنامه ای داریم، چقدر سعی می کنیم به خودمان و به دیگران حس خوب بدهیم.
دکتر هاشم ورزی تاکید کرد: سلامت روان جزء مهمی ازابعاد وجودی و سلامت در انسان است، آدمی با داشتن سلامت روان، بهترمي تواند بر استرس ها و فشارهای زندگي غلبه کند و كارهاي روزانه خودرا پربار تر و سودمندتر انجام دهد، فرد مفيدي براي خانواده وجامعه باشد. از این رو بی توجهی به سلامت روان منجر به ایجاد مسائل روانی، عصبی می شود و این مسائل روي سلامت فرد و عملکرد او در جنبه های مختلف زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی و شغلی تاثیر می گذارد از اهمیت سلامت روان همین بس، که پايه و اساس رشد انسان است، بنابر این سلامت روان همراه زندگي است.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مازندران همچنین به اصول مهم سلامت روان پرداخت و اظهار داشت: یکی از اصول مهم در سلامت روان خودآگاهی و شناخت خویشتن است. یعنی اینکه آدمی نسبت به جنبه های مختلف جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی خود یا بعبارتی نسبت به رفتارها، کارکردها، توانائی ها و ناتوانائی های خود شناخت داشته باشد . به زبان ساده تر بدونه که کیه، چیه و چطور زندگی می کنه. گیر کارش کجاست، چه چیزهائی باعث موفقیتش شده است. چه عواملی موجب شکست و ناخوشنودی اش شده است. خودآگاهی یکی از مهمترین عوامل در سلامت روان بوده و اساس رشد و تغییر در انسان است. از طرفی شرط شناخت دیگری، شناخت خویشتن است. انسان تا خودش را نشناسد نمیتواند دیگران را بشناسد. حال از خود بپرسیم، من و شما چقدر به سلامت روان خود اهمیت می دهیم. راستی طی 24 ساعت گذشته برای سلامت روان خود چه کردیم.
دکتر هاشم ورزی، مدیر گروه سلامت روان، ارتباط موثر با دیگران را به عنوان یکی از اصول کلیدی سلامت روان معرفی کرد. وی اظهار داشت: "ارتباط موثر با دیگران به این معناست که فرد بتواند با هر کسی غیر از خود رفتار مناسب و سازگارانه‌ای داشته باشد و از بودن در کنار دیگران احساس رضایت کند."
دکتر هاشم ورزی همچنین تأکید کرد: "شرط ارتباط خوب و موثر با دیگران این است که انسان ابتدا با خود ارتباط درستی داشته باشد. زمانی که فرد با خود راحت نیست، نمیتواند ارتباط خوبی با دیگران برقرار کند."
وی در ادامه افزود: "باید افراد را با ظرف و قالب خودشان ببینیم. خداوند هر انسانی را منحصر به فرد آفریده و ظرفیت هر فرد با فرد دیگر فرق دارد. اگر این دیدگاه را داشته باشیم، با هیچ‌کس مشکل پیدا نمی‌کنیم."
دکترهاشم ورزی رضایت مندی از خویشتن را نیز یک اصل مهم در سلامت روان دانست و تاکید کرد: رضایتمندی از خود یعنی اینکه انسان از رفتارها، کارکردها و عملکرد خود در زندگی راضی باشد و برای بهبود وضعیت زندگی خود برنامه ریزی و تلاش کند تا بتواند از عهده مسائل و مشکلات روزمره خود برآید و از این اقدام احساس خوبی داشته باشد .
وی احترام به خود را جزء اصول سلامت روان بیان کرد و اظهار داشت: منظور از احترام به خود این است که اینکه فرد عزت نفس داشته باشد یعنی برای خود احترام و ارزش قائل باشد، مسئولیت پذیرباشد. خودش را با همه کاستی هائی که دارد بپذیرد و نگاه مثبتی به آینده داشته باشد. آدمی باید خودش را دوست بدارد. من تا خودم را دوست نداشته باشم، نمی توانم دیگری و دیگران را دوست داشته باشم.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مازندران اختیار عمل در جنبه های مختلف زندگی را از دیگر اصول سلامت روان دانست و بیان داشت: منظور از اختیار عمل بدان معناست که انسان حق انتخاب دارد، انسان محصول تصمیم گیریها و انتخابات خویش در زندگی است. به عبارت دیگر انسان معمار زندگی خودش هست. بنا براین دنیای ما بازتابی از خود ماست، دنیا مانند آینه است، دنیا هر حالتی داشته باشید به شما نشان می دهد لبخند بزنید به شما لبخند می زند، اگر اخم کنید به شما اخم می کند.
دکتر هاشم ورزی در ادامه سخنان خود به ارائه خدمات روان شناختی رایگان برای جمعیت عمومی ، برگزاری کارگاه ها و کلاس های آموزشی مهارتهای زندگی، مهارتهای فرزندپروی، نوجوان سالم، پیشگیری از اعتیاد و ... در تمامی مراکز خدمات جامع سلامت شهری و برخی مراکز روستائی اشاره نمودند.
مدیر گروه سلامت روان، طرح سراج به عنوان یکی از ابتکارات کلیدی در زمینه سلامت روانی و اجتماعی معرفی شد. این طرح، که مخفف خدمات تخصصی سلامت روان جامعه‌نگر است، شامل سه بسته اصلی خدماتی می‌باشد که در مراکز سراج به متقاضیان ارائه می‌شود.
دکتر ورزی در این خصوص اظهار داشت: "بسته اول شامل غربالگری اولیه سلامت روان برای افراد مراجعه‌کننده است. در صورتی که نتایج غربالگری مثبت باشد، افراد به پزشک متخصص ارجاع داده می‌شوند."
وی افزود: "بسته دوم به خدمات تخصصی اختصاص دارد که در آن، موارد ارجاعی توسط روانپزشکان ویزیت و خدمات درمانی لازم ارائه می‌گردد."
در نهایت، دکتر ورزی تاکید کرد: "بسته سوم به آسیب‌های اجتماعی مربوط می‌شود که با همکاری دستگاه‌های مرتبط و تشکیل کمیته‌های راهبردی در شهرستان‌ها، به شناسایی و حل چالش‌های موجود می‌پردازد."
این طرح به هدف ارتقاء سلامت روان جامعه و حمایت از افراد در نیازهای روانی طراحی شده است.
