به گزارش استنادنیوز ، روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مازندران گزارشی از وضعیت نگران‌کننده نرخ جمعیت در استان ، چالش‌های پیرامون این مسئله و برنامه‌های پیش رو و همچنین مباحث علمی سلامت باروری و مراقبت از جنین تهیه شده است.
سواد سلامت مادر و جنین؛ کلید سلامت خانواده و آینده جامعه
کاهش نرخ باروری و زادآوری، پدیده‌ای که به‌طور مستقیم به کاهش نسل و پیری جمعیت منجر می‌شود، یکی از نگرانی‌های اصلی مسئولان و کارشناسان اجتماعی است، استان مازندران نیز به تبع کشور با بحران جمعیتی روبه‌رو شده است و این تغییرات نه‌تنها به‌طور قابل‌توجهی در حال تغییر ساختار اجتماعی استان هستند، بلکه به‌ویژه در بخش‌های اقتصادی، منابع انسانی و خدمات اجتماعی نیز چالش‌های جدیدی به وجود می‌آورد .
پیری جمعیت، کاهش نیروی کار جوان و افزایش نیاز به خدمات بهداشتی و اجتماعی از تبعات این روند نگران‌کننده است که ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور، اثرات منفی خود را بر تمامی جوانب زندگی مردم مازندران بگذارد در این میان، نهادهای مختلف باید اقدامات عاجل و مؤثری انجام دهند تا از این بحران جلوگیری کرده و روند منفی موجود را معکوس کنند.
برای فهم دقیق‌تر ابعاد این بحران و چالش‌های آن به سراغ رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران و تنی چند از اعضای هیات علمی این دانشگاه رفته‌ایم تا به بررسی وضعیت نگران‌کننده نرخ جمعیت، عوامل کاهش نرخ باروری در استان، برنامه‌ها و راه کارهای اجرایی و علمی در این زمینه بپردازیم.
جوانی جمعیت نعمتی ارزشمند و سرمایه‌ای راهبردی است
دکتر محمدصادق رضایی رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران با اشاره به وضعیت نگران‌کننده جمعیت در ایران، تاکید کرد: بحران کاهش نرخ باروری و پیری جمعیت نه تنها در استان و کشور ما بلکه در سراسر جهان تبدیل به یک چالش و معضل بزرگ شده است و جهان در معرض خطر بحران جمعیت قرار دارد.
وی با بیان اینکه جمعیت، ستون هر جامعه و رمز پویایی، شکوفایی و تداوم حیات اجتماعی است، افزود: در این میان، جوانی جمعیت نعمتی ارزشمند و سرمایه‌ای راهبردی است که استمرار رشد و بالندگی کشور را تضمین می‌کند، لذا جامعه‌ای که از حضور پرشور و فعال جوانان بهره‌مند است، توان مقابله با چالش‌ها را دارد و می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر برای نسل‌های آتی رقم بزند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران با این هشدار که سالمندی زودرس جمعیت یکی از چالش‌های نگران‌کننده قرن حاضر است که می‌تواند نظام سلامت، اقتصاد و پویایی اجتماعی را با بحران‌هایی عمیق مواجه سازد؛ خاطرنشان کرد: کاهش نرخ باروری، فاصله‌گیری از الگوی خانواده چند فرزندی و افزایش پدیده تک‌فرزندی، زنگ هشداری جدی برای آینده کشور است از این رو خانواده‌های تک‌فرزند در برابر فشارهای عاطفی، اجتماعی و مراقبتی دوران سالمندی والدین با مشکلات متعددی مواجه خواهند شد که در نهایت فرسودگی خانواده‌ها را به دنبال خواهد داشت.
دکتر رضایی با تاکید بر اینکه جوانی جمعیت در صدر اولویت‌های نظام سلامت دولت چهاردهم قرار دارد، تصریح کرد: اگر به مسئله جمعیت توجه مناسبی نشود این مسئله در ابتدا به چاله جمعیتی و بعد به چاه جمعیتی تبدیل می‌شود و وقتی مسئله‌ای به چاه تبدیل شود بیرون آمدن از آن به راحتی ممکن نیست.
وی، عنوان کرد: در چنین شرایطی، نقش‌آفرینی هوشمندانه دانشگاه‌ها به‌ویژه دانشگاه‌های علوم پزشکی در فرهنگ‌سازی، آگاهی‌بخشی و سیاست‌گذاری‌های سلامت‌محور بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران، گفت: دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز با بهره‌گیری از توان علمی، تخصصی و اجتماعی خود در مسیر ارتقای سلامت باروری، ترویج فرزندآوری آگاهانه و حمایت از ساختار خانواده‌های چند فرزند، گام‌های مؤثر و مسئولانه برمی‌دارد.
دکتر رضایی، اذعان کرد: برای تبیین اهمیت راهبردی موضوع جمعیت و بازنگری در رویکردها، اقدامات و میزان اثربخشی برنامه‌های اجرا شده، اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، به‌عنوان نقشه‌راه ملی در این عرصه، ضرورتی گریزناپذیر و رسالتی مشترک برای همه دستگاه‌های اجرایی کشور و طبیعتا استان مازندران است.
وی، تشریح کرد: ارائه آموزش‌های هنگام ازدواج به‌صورت رایگان با رویکرد تحکیم بنیان خانواده، اجرای منشور کرامت مادری در راستای ارتقای جایگاه مادر در نظام سلامت، حمایت از فعالیت بیش از 10 مرکز مردمی «نفس» به‌منظور پیشگیری از سقط جنین و حفظ حیات جنین، راه اندازی سامانه امداد و نجات مادران باردار نیازمند مراقبت های ویژه، استقرار نظام صدور گواهی ولادت الکترونیکی در استان و ایجاد سامانه ارزیابی رضایت‌مندی مادران از فرایند زایمان و خدمات بهداشتی و درمانی ازجمله اقدامات موثر در زمینه جوانی جمعیت است که دانشگاه علوم پزشکی مازندران آن را دنبال می‌کند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران با اشاره به سایر اقدامات دانشگاه علوم پزشکی در راستای جوانی جمعیت، ادامه داد: ارائه رایگان خدمات زایمان طبیعی با هدف ترویج زایمان ایمن و فیزیولوژیک، پوشش بیمه‌ای گسترده و مؤثر (تا ۹۰ درصد) برای درمان ناباروری، طراحی و اجرای طرح «کارانه پلکانی رویش» به‌منظور حمایت از ارائه‌دهندگان خدمت در مسیر فرزندآوری، ارائه خدمات مشاوره و آموزش رایگان در حوزه فرزندآوری و سبک زندگی سالم ، اجرای طرح هادیان با محوریت برگزاری دوره‌های تربیت مربی با هدف توسعه فرهنگ سلامت‌محور خانواده و برگزاری جشنواره ملی بوم زندگی با موضوع جوانی جمعیت از دیگر اقدامات دانشگاه علوم پزشکی مازندران در راستای جوانی جمعیت است که در حال انجام است.
مراقبت از جنین، پایه سلامت نوزاد است
رویا فرهادی‌کوتنائی مدیر گروه آموزشی اطفال دانشگاه علوم پزشکی مازندران در خصوص «مراقبت از جنین، سلامت نوزاد، آینده‌ای امیدبخش»، اظهار کرد: یکی از موهبت‌هایی که خداوند به ما عطا کرده نعمت حیات است و نعمت حیات از همان بدو تشکیل جنین در واقع به ما عطا شده و موهبتی زیبا است که خداوند در اختیار ما قرار داده است.
وی، افزود: تولد نوزاد تبلور این نعمت الهی است و ما این افتخار را داریم که از بدو تولد در خدمت پدران و مادران باشیم که همانا تولد نوزاد، زیباترین نعمت و موهبت الهی است.
این فوق تخصص طب نوزادی و پیرامون تولد، خاطرنشان کرد: سلامت نوزاد از همان لحظه شکل‌گیری جنین با آن سروکار داریم و مراقبت از جنین، پایه سلامت نوزاد است که با یک مراقبت درست در حین بارداری و حتی قبل از بارداری در زمانی که مادر دوره بارداری را طی می‌کند، این مراقبت‌ها باید شکل بگیرد.
فرهادی کوتنائی، ادامه داد: مراقبت درست، آموزش درست به مادر باردار و پرهیز از استرس، عوامل مضر و آموزش‌های درست را در این دوران یک مادر می‌بیند، سلامت مادر نقش مهمی در سلامت جنین دارد.
وی، بیان کرد: تحقیقات حتی این موضوع را نشان داده است که صحبت کردن در دوره جنینی، کاهش استرس‌ها و محیطی آرام در رشد شناختی بعدی کودک در آینده و زندگی او تاثیرگذار خواهد بود.
این فوق تخصص طب نوزادی و پیرامون تولد، عنوان کرد: پس از مراقبت‌های جنینی که در دوران بارداری شکل می‌گیرد، به محض تولد نوزاد، سلامت نوزاد در سلامت آینده کودک تأثیرگذار است؛ اولین و مهم‌ترین اصل در سلامت نوزاد، مسأله حفظ تماس پوست با پوست مادر و نوزاد است.
فرهادی‌کوتنائی، تصریح کرد: تحقیقات ثابت کرده است که پس از زایمان و پس از تولد، یک نوزاد به هیچ عنوان نباید از یک مادر جدا شود و نوزاد سالمی که متولد می‌شود در تماس با پوست مادر قرار گیرد، روی قفسه سینه مادر گذاشته شود و این اولین ارتباط چشمی میان نوزاد و مادر شکل بگیرد تا بتواند هم تماس عاطفی را برقرار کند که در رشد شناختی و آینده و سلامت کودک مؤثر است و هم از تغذیه با شیر مادر در ساعت اول تولد بهره‌مند شود.
وی، ادامه داد: هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین قدم‌هایی که ما برای حفظ سلامت نوزاد و حفظ سلامت بعدی او بر می‌داریم ترویج تغذیه انحصاری با شیر مادر است و تغذیه انحصاری از همان ساعت اول تولد باید کلید بخورد و تا دوره شیرخواری ادامه داده شود تا در دوره‌های بعدی برای سلامت کودک، مؤثر باشد.
این فوق تخصص طب نوزادی و پیرامون تولد، تأکید کرد: سلامت نوزاد، نویدبخش یک آینده روشن است و جامعه‌ای که به سلامت نوزاد اهمیت می‌دهد و برای سلامت نوزادان سرمایه‌گذاری کند این سرمایه‌گذاری در واقع برای سرمایه‌گذاری آینده جامعه است.
فرهادی‌کوتنائی، افزود: چون این نوزاد قرار است تا در آینده یک پدر درست، یک مادر درست، یک پزشک، یک هنرمند، یک توانمند و یک فرد بسیار مؤثر و اثرگذار برای جامعه باشد؛ بنابراین هرگونه سرمایه‌گذاری که یک جامعه برای نوزادان و جنین انجام دهد در واقع از نقطه صفر شروع شده و در آینده این قدم‌های بسیار بزرگ و ارزشمند، برای سلامت جامعه قطعاً مفید و مؤثر خواهد بود.
وی در پایان اشاره کرد: امیدواریم این توجه ویژه به سلامت نوزادان از دوره جنینی تا در دوره نوزادی و در آینده کودکی، نویدبخش آینده‌ای روشن برای افراد جامعه باشد و جامعه‌ای پویاتر، شادتر و سالم‌تر در چشم‌انداز آینده داشته باشیم.
ارتقای سواد سلامت مادر و باروری؛ کلید سلامت خانواده و آینده جامعه
سپیده پیوندی فلوشیپ ناباروری استاد نازایی و IVF دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز در گفتگو با خبرنگار ما با تأکید بر لزوم ارتقای سواد سلامت مادر در دوران بارداری و ارتباط مستقیم آن با سلامت خانواده، اظهار کرد: سلامت خانواده یکی از موضوعات مهم است که باید در جامعه بدان اهمیت ویژه‌ای داده شود؛ چرا که خانواده، نخستین و اساسی‌ترین نهاد اجتماعی است که بر روی شخصیت افراد و نیز سلامت روانی افراد که نقش بسیار مهمی در ساختن جامعه آینده دارند، تاثیر می‌گذارد.
وی با بیان اینکه سلامت خانواده شامل ارکانی بوده که مهم‌ترین رکن آن سلامت باروری است و باید به نکاتی توجه داشته باشیم، افزود: برای اینکه یک فرد، سلامت باروری مناسبی داشته باشد تا بتواند یک خانواده مناسب را شکل دهد، مهم است که به نکاتی توجه داشته باشیم.
این فلوشیپ نازایی و IVF با بیان این مطلب که سلامت باروری نقش بسیار مهمی در سلامت خانواده دارد و این سؤال مطرح می‌شود که زوجی که تشکیل خانواده داده‌اند چگونه می‌توانند سلامت باروری خودشان را افزایش دهند، گفت: در حال حاضر روش‌های متعددی برای درمان ناباروری وجود دارد ولی اقدامات مناسب و پیشگیرانه جزو اصول مهم است.
استاد نازایی و IVFدانشگاه علوم پزشکی مازندران، عنوان کرد: سلامت باروری شامل رکن‌هایی می‌شود که بهداشت باروری، شناسایی به‌موقع، برنامه‌ریزی مناسب برای فرزندآوری و داشتن آگاهی از عواملی است که می‌تواند بر روی سلامت باروری تأثیر مثبت یا منفی بگذارد و در صورتی که اگر مشکلی وجود دارد بتوان به‌موقع شناسایی و به مراکز مربوطه ارجاع داده شود؛ دانستن این موارد هم در پیشگیری و هم در درمان مشکلاتی که می‌تواند به سلامت باروری تأثیر منفی بگذارد، کمک بسیار بزرگی خواهد کرد.
دکتر پیوندی با این توضیح که ناباروری از مهم‌ترین مسائلی است که می‌تواند بر روی سلامت خانواده تأثیر منفی بگذارد و به عبارتی تقریباً ۱۰ تا ۱۵ درصد زوج‌های ما با مشکل ناباروری مواجه هستند، بیان کرد: زوجین زمانی که تصمیم برای فرزندآوری می‌گیرند ممکن است سن مناسب را از دست داده باشند؛ سن مناسب برای باروری در خانم‌ها بین ۲۷ تا ۳۵ سالگی است و با افزایش سن با کاهش کیفیت تخمک‌ها، باروری سالم را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
وی، ادامه داد: هر چه سن خانم‌ها برای باروری بالاتر رود، احتمال اینکه بارداری با عوارض مواجه شود بیشتر می‌شود البته در خصوص آقایان نیز مسلماً سن تأثیر دارد و لذا زوجین باید در زمان تصمیم به بارداری به این نکته توجه داشته باشند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، مسائل اجتماعی، مسائل شغلی و مشکلات مالی را از جمله عوامل مهم اثرگذار بر سلامت باروری برشمرد و گفت: یکسری روش‌های نوین در درمان ناباروری وجود دارد که این امکانات را برای زوج‌هایی فراهم می‌کند که به دلایلی قادر به باروری در سن مناسب نبوده‌اند و یا اساساً از سن مناسب برای باروری آنان گذشته است.
پیوندی در پایان یادآور شد: این تکنیک‌ها شامل فریز جنین و فریز تخمک است که به زوجین کمک می‌کند تا در زمان مناسب به مراکز تخصصی مراجعه و با انجام فریز جنین و فریز تخمک، بتوانند در زمان مناسب، یک باروری سالم را تجربه کنند.
زایمان طبیعی، هم برای سلامت مادر و هم برای سلامت نوزاد بهتر است
دکتر زهرا رحمانی دانشیار طب مادر و جنین دانشگاه علوم پزشکی مازندران و فوق تخصص پریناتالوژی نیز در این رابطه به خبرنگار ما گفت: بارداری و سلامت قبل از بارداری بسیار مهم است، بارداری یک روند عادی در زندگی به شمار می‌آید که معمولا به خوبی و راحتی طی می‌شود که نیاز است با پزشک مربوطه در ارتباط باشید.
وی، افزود: یکسری بیماری‌ها لازم است قبل از باردار شدن، درمان شوند و یکسری دیگر که تعداد آن اندک شمار است حتی موجب خواهد شد که بارداری به تعویق بیفتد، لذا لازم است که پزشک در جریان شرایط سلامت مادر باشد.
دانشیار طب مادر و جنین دانشگاه علوم پزشکی مازندران، خاطرنشان کرد: مراقبت‌های قبل از بارداری و انجام آزمایشات و سونوگرافی‌های قبل از بارداری بسیار مهم است و کمک خواهد کرد تا مراقبت به خوبی انجام گیرد.
فوق تخصص پریناتالوژی، ادامه داد: در خصوص مراقبت دوران بارداری نیز لازم است که یک مادر پس از اطمینان از بارداری، بلافاصله به پزشک مراجعه کند، چرا که برای یکسری از آزمایشات، غربالگری‌ها و سونوگرافی‌ها یک زمان خاصی وجود دارد و اگر زمان بگذرد انجام آن سخت و گاهی هم غیرممکن می‌شود.
دکتر رحمانی، بیان کرد: یک مادر باردار باید شرح حال درست و همراه با تمامی جزئیات را با پزشک و یا مراقب خود در میان بگذارد، اگر یک بیماری ژنتیکی و یا خاص در خانواده وجود دارد و یا نسبت خانوادگی در ازدواج وجود دارد باید به اطلاع پزشک برسد.
وی، ادامه داد: پس از مراجعه به پزشک، زمان مراجعات، آزمایش‌ها، سونوگرافی‌ها و اسامی داروهای مکمل در اختیار مادر قرار داده می‌شود که می‌بایست طبق آن عمل شود تا دوره بارداری بدون مشکلی، پیش رود.
دانشیار طب مادر و جنین دانشگاه علوم پزشکی مازندران، بیان کرد: در طول دوران بارداری و حتی قبل و بعد آن باید مراقب رژیم تغذیه خود باشید و باید در مصرف نمک و قند مراقبت بسیاری صورت گیرد.
فوق تخصص پریناتالوژی با تاکید بر فعالیت روزانه توسط مادر باردار، گفت: در طول دوران بارداری تنها چند مورد خاص وجود دارد که نیاز به استراحت بیش از حد دارد و مابقی موارد نیاز به استراحت مطلق نداشته و یک مادر می‌تواند فعالیت روزانه خود را با سرعت کمی داشته باشد.
دکتر رحمانی، تصریح کرد: واقعیت آن است که اگر خانمی بخواهد یک بارداری نرمالی داشته باشد اگر در دوران بارداری ورزش‌های بارداری را انجام دهد مطمئنا یک زایمان طبیعی خوب را تجربه خواهد کرد.
وی، اشاره کرد: مطمئنا زایمان طبیعی از زایمان سزارین هم برای مادر و هم برای نوزاد بهتر است و شرایط آن مناسب‌تر است، اگر آمادگی داشته باشد درد زمان زایمان طبیعی نیز به راحتی قابل کنترل است.
گفتنی است طبق آخرین آمار ۳ میلیون و ۳۹۴ هزار و ۲۴۵ نفر آمار جمعیتی استان مازندران بوده که ۵۳۸ هزار و ۹۹۳ نفر یعنی حدود ۱۶ درصد سالمند هستند.
انتهای پیام/
