به گزارش استناد نیوز و به نقل از روابط عمومی ، روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در راستای اطلاع‌رسانی و ارتقاء سطح آگاهی مردم دیار همیشه سبز مازندران نسبت به میزان سلامتی خود و حفظ این گوهر ارزشمند دست به امری مهم زده و با ترویج فرهنگ خود مراقبتی سعی بر بالا بردن سطح سلامت مردم مازندران دارد. در گزارشی که می‌خوانید کارشناسان و متخصصان این دانشگاه نکات مهمی را در ارتباط با تاثیرات استفاده از نان کامل و سبوس دار درپیشگیری و مراقبت از بیماری و همچنین نقش آن درسلامت فردی و اجتماعی مردم جهت ارتقاء سطح سلامتی و داشتن زندگی سالم را مورد توجه قرار داده است که توجه به آن می تواند در حفظ سلامتی ساکنان مازندران و هم استانی های عزیز نقش مهمی را ایفا کند.
آرد گندم کامل به آردی گفته می شود که تمام اجزای دانه ی گندم، اندوسپورم یا همان مغز، جوانه پنهان و سبوس را شامل می شود. در واقع در طرز تهیه آرد گندم کامل هیچ یک از اجزای آن طی فرایند تبدیل گندم به آرد، جدا نمی شود. سبوس موجود در آرد گندم از تکامل گلوتن جلوگیری می کند و در نتیجه محصولی که با آرد کامل تهیه می شود سنگین تر از محصولی است که با آرد سفید تهیه می شود. اگر خمیری که از آرد گندم کامل تهیه می شود را با آب یا محلول رقیق شده ی نمک بشورید، بعد از خروج آرد، ته ظرف ماده ای چسبناک را مشاهده خواهید کرد که همان گلوتن آرد هست. گلوتن آرد ماده ای است که باعث چسبندگی خمیر می شود. هر چه میزان پروتئین آرد بیشتر باشد، میزان گلوتن آن نیز بیشتر خواهد بود. این آرد به دلیل دارا بودن سبوس زیاد قهوه ای رنگ است. پروتئین این آرد از لحاظ ارزش غذایی بسیار مقوی و مغذی بوده و انرژی زیادی تولید می کند. سبوس یا همان پوسته ی خارجی گندم بیشترین میزان پروتئین را نسبت به سایر قسمت های گندم دارد و شامل ویتامین های مختلف از جمله ویتامین های گروه A، B، C و E هست. علاوه بر این موارد سبوس ،میزان قابل توجهی فیبر، مواد معدنی، آنتی اکسیدان دارد. هر چه میزان سبوس آرد گندم بیشتر باشد رنگ آن تیره تر است.
مزایای استفاده از آرد کامل:
پیشگیری از سرطان سینه، پیشگیری از آسم در کودکان ،جوان‌سازی و روشن شدن پوست با استفاده از ماسک آرد سبوسدار،مقابله با نارسایی‌های قلبی ،حفظ انرژی بدن ، استحکام استخوان‌های بدن ،کاهش خطر ابتلا به دیابت ،کمک به هضم بهتر و سالم‌تر،مناسب برای چشم‌ها وکمک به تولید گلبول های قرمز خون ازجمله فوائد مصرف نان وفرآورده های آردی ازآردکامل است.
کاربرد آرد سبوس دار در پخت نان
نان یکی از اقلام اصلی مصرفی خانوار‌های ایرانی است، نان و برنج غذای اساسی ما را تشکیل می‌دهند. افراد باید حداقل ۵۰ درصد از نان و غلات مصرفی خود را از نوع سبوسدار انتخاب کنند. نان سبوس دار، دارای فواید بسیاری برای سلامتی بدن است. مصرف غلات سبوس دار می تواند به کاهش وزن ، تنظیم چربی و فشار خون کمک کند.
در کشور ما یکی از اصلی ترین مواد غذایی سر سفره ها نان است. کیفیت نان یکی از پارامترهای مهمی است که اقشار مختلف جامعه با آن درگیر هستند. هر نانی به لحاظ نوع آرد مورد استفاده، میزان مخمرها و همچنین فرایند پخت نسبت با نان دیگر متفاوت هستند و در این میان نان‌های صنعتی به لحاظ قابلیت فرایندی تولید انبوه، تکرارپذیری کیفیت مناسب، کمیت و امکان تکنیکی کنترل مطلوب‌تر در شاخص‌های کنترلی خط تولید، مواد اولیه و افزودنی‌های مورد استفاده نسبت به نان‌های سنتی روند رو به رشدی در جهان دارد.
توصیه به استفاده از نان سبوس دار:
پزشکان توصیه می کنند که تا حد امکان از نان های سبوس دار استفاده شود. در واقع معده فقط ۵۸ درصد نان های سفید را جذب می کند اما اگر از نان با کیفیت و سبوس دار استفاده شود، معده ۹۵ درصد آن را جذب می کند. استفاده از آردهای سبوس دار و پودر مالت دیاستاتیک و غیر دیاستاتیک در مقادیر مناسب علاوه بر افزایش ارزش تغذیه ای به بهبود شاخص های ارگانولپتیکی نان نیز کمک شایانی خواهد کرد.
مزایای نان سبوس دار:
آرد سبوس دار نوعی آرد تیره است که از آن برای پختن نان استفاده می گردد. نانی که با استفاده از این نوع آرد تیره پخته می شود به نان سبوس دار معروف بوده و در مقایسه با نان سفید خواص تغذیه‌ای بیشتری را دارا می باشد. در این نوع نان مواد معدنی، ویتامین و فیبر چند برابر بیشتر از سایر نان ها است.
سبوس چیست؟
طلای گیاهی اصطلاحی است که به سبوس داده شده است. در واقع سبوس همان پوسته گندم می باشد، که خارجی ترین لایه گندم بوده و دارای ویتامین B، ویتامین E، پانتوتنیک اسید، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، روی، مس، منگنز و سلنیوم است و به همین دلیل نیز ارزش غذایی خیلی بالایی دارد. مصرف کردن این ماده گیاهی می تواند بسیاری از نیاز های غذایی انسان را تامین کند، به همین دلیل از آن به شکل آرد تیره در پخت نان سبوس دار استفاده می شود.
سبوس علاوه بر گندم در پوسته جو و برنج نیز وجود دارد که خواص آن تقریبا در همه این محصولات به یک شکل است، ولی میزان ترکیبات آن مثل فیبر و کربوهیدرات در هر یک از آن ها متفاوت می باشد؛ که در نتیجه نان فراوری شده از طریق جو و گندم نیز تفاوت عمده ای پیدا می کنند.
خواص و ارزش غذایی سبوس :
سبوس دارای خواص دارویی جهت جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان، سرطان روده و کم خونی می باشد، برای تنظیم سیستم گوارشی و رفع یبوست بسیار مفید است و هیچ ماده ای با آن برابری نمی کند، به دلیل دارا بودن فیبر بالا برای تنظیم و کاهش وزن بسیار پرکاربرد است، ویتامین E که در سبوس وجود دارد باعث می شود تا از ریزش مو جلوگیری شود، برای شادابی و طراوت پوست بسیار مفید است، به طوری که از آن به عنوان ماسک صورت نیز استفاده می شود، علاوه بر مواردی که در بالا ذکر شد یکی از پرکاربردترین خواص سبوس در کاهش قند خون است، به همین دلیل اکثرا پزشکان به بیماران خود توصیه می کنند که از نان سبوس دار در رژیم غذایی خود استفاده کنند. هرچند به دلیل وجود فیبر بالا در جو استفاده از نان جو نیز در این موارد برای بیماران دیابتی توصیه می شود.
از آن جایی که فرق نان جو و سبوس دار در میزان فیبر موجود در آن هاست، به نظر میرسد مصرف نان جو به دلیل وجود فیبر بالاتر در آن برای این بیماران گزینه مناسب تری باشد ولی از نان سبوس گندم نیز نمی توان غافل شد.
تفاوت نان سبوس دار با نان ساده:
محتویات آرد سبوس دار متفاوت از آرد سفید بوده و تفاوت عمده آنها در مقدار فیبر، ویتامین‌ها و املاح میباشد. این تفاوت باعث شده تا نانی که دارای ترکیب سبوس است رنگ تیره تری به خود بگیرد و مزه آن نیز نسبت به نان سفید کمی متفاوت شود.
چه کسانی بهتر است از نان سبوس دار استفاده کنند؟
اول از همه کسانی که به سلامت خود اهمیت می دهند و به دنبال مواد غذایی سالم و مغذی هستند بهتر است به جای نان سفید معمولی از نان سبوس دار استفاده کنند.
کربو هیدرات بالای موجود در نان معمولی موجب شده بسیاری از پزشکان بیماران خود را از مصرف چنین نان هایی منع کنند در نتیجه بیمارانی که دیابت و یا قند خون دارند نیز با استفاده از نان های سبوس دار می توانند از مزایای آن بهره مند شوند.
این نان به دلیل خواص غنی و سرشاری که دارد برای مصرف کودکان و نوجوانانی که در سن رشد هستند نیز مفید بوده و والدین بهتر است استفاده از نان های سبوس دار را در برنامه غذایی فرزندان خود لحاظ نمایند.
چرا باید نان سبوسدار بخوریم؟
امروزه استفاده از آرد سبوسدار در پخت نان به دلیل آنچه که افزایش ارزش غذایی خوانده میشود، مورد تاکید کارشناسان قرار دارد و به عقیده آنان، نان سبوسدار حتی می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌ها نیز جلوگیری کند.
دکتر ابراهیم صالحی فر معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مازندران در این باره می گوید:بیماران دیابتی باید حتماً از نان سبوسدار استفاده کنند؛ نان‌های تیره ارزش غذایی بالاتری نسبت به نان سفید دارند و تیرگی نان دلیل بر کیفیت بهتر نان است.
وی به مزیت‌های استفاده از نان‌های تیره و سبوسدار نیز اشاره و بیان کرد: فیبر موجود در نان سبوسدار بهترین درمان تغذیه‌ای در یبوست و بیماری‌های روده بزرگ از جمله سرطان روده بزرگ میباشد و نان سبوسدار به خاطر ایجاد سیری در فرد نسبت به نان‌های سفید خطر کمتری در ایجاد چاقی دارد.
وی ادامه داد: همچنین مصرف نان‌های سبوسدار کلسترول خون و چربی خون را کاهش می‌دهد و از پیشرفت بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری می‌کند.
به گفته وی میزان بالایی از نیاز روزانه به ویتامین‌ها و مواد معدنی، پروتئین و فیبر توسط نان‌های سبوسدار تأمین میشود و باعث تقویت سیستم ایمنی دفاعی بدن می‌گردد و با توجه به وجود ویتامین B۲ و نیاسین در بهبود عملکرد مغز نقش به سزایی دارد.
به گفته وی نان‌های سبوسدار از گندم کاملی تهیه میشود که دانه‌های آن دارای هر سه قسمت سبوس، جوانه و اندوسپرم است و در مقابل نان‌های سفید طی فرآیندی سبوس خود را از دست داده‌اند که خود موجب کاهش ۲۵% محتوای پروتئین اولیه و ۱۷% مواد مغذی ضروری آن میشود.
کارشناسان بهداشتی علاوه بر این موارد توصیه های دیگری نیز برای سلامت نان مصرفی دارند؛ آنان از مردم می خواهند از مصرف نان‌های سوخته به دلیل وجود ماده سمی به نام آکریل آمید پرهیز کرده و از قرار دادن نان در کیسه‌های نایلونی (که برای جلوگیری از بیات شدن نان و کپک زدگی صورت می‌گیرد) به دلیل پدیده مهاجرت عوامل آسیب‌رسان به نان خودداری کنند.
ایجاد فرهنگ سازی لازم برای تمایل به مصرف نان سبوسدار در مازندران :
وی در ادامه گفت: با فرهنگ سازی مناسب، مردم استان مصرف نان سبوس دار را مناسب می دانند.
وی با اشاره به اقدامات دانشگاه برای فرهنگ سازی در بین مردم برای استفاده از نان سبوس دار اظهارداشت: فضای عمومی جامعه برای بهره برداری استفاده ازنان سبوس دار آماده است و برای اجرایی شدن آن تنها مشکل بحث نظارتی است.
وی تصریح کرد: تنها دغدغه اصلی ما مجاب کردن نانوایها برای استفاده از آرد 18 درصد سبوس برای نانوایی‌های بربری و15 درصد سبوس برای نان سنگک وتافتون است.
وی با اعلام اینکه طبق آخرین جلسه با بازرگانی باید تکلیف ناظر بر استفاده از آرد سبوسدار مشخص شود افزود: فضای استان برای استفاده از نان سبوس دار مهیا است.
هشدار رییس دانشگاه علوم پزشکی مازندران به افزایش مصرف نان سفید:
دکتر فرهاد غلامی رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران با اشاره به افزایش قیمت سبوس و تغییر سلیقه مردم در افزایش مصرف نان سفید، این موضوع را عامل بروز مشکلاتی دانست که نیاز است به آن توجه جدی شود.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران به بحث میزان سبوس در آرد انواع نان ها اشاره کرد و ادامه داد: «باتوجه به افزایش قیمت سبوس و تغییر سلیقه مردم شاهد افزایش مصرف نان سفید در جامعه هستیم که مشکلاتی را برای مردم به وجود می آورد بنابراین باید به این مسئله توجه جدی شود.»
اثر حفاظتی سبوس بر دیابتی‌ها:
وی ادامه می‌دهد: سبوس اجازه نمی‌دهد قند خون افزایش پیدا کند و اثر حفاظتی بر افراد دارای دیابت دارد، از طرفی دیگر ثابت شده که سبوس می‌تواند در پیشگیری از بیماری قلبی مفید باشد، می‌توان بیان کرد تمام بیماری‌هایی که کابوس هموطنان شده، با سبوس قابل کنترل است.
نباید تنها به طور ظاهری به نان احترام گذاریم، بلکه باید نان با کیفیت را به دست مردم برسد، نانوایان باید به طرز تهیه نان توجه داشته باشند.
نقش فیبر موجود در نان سبوس دار و اثر آن بر یبوست
وی افزود: فیبر موجود در نان سبوس دار برای رفع گرفتگی روده و یبوست مفید است، به علاوه این مواد جزء مواد غذایی مطلوب باکتری های روده هستند که علیه امراض میکروبی روده عمل کرده، سیستم ایمنی بدن را فعال می کنند، همچنین می توانند کلسترول و مواد سمی حاصل از تجزیه مواد غذایی را جذب و از روده دفع کنند.
بر اساس این گزارش، پژوهش ها نشان داده که مردم کشورهایی که رژیم غذایی غنی از فیبر دارند مقاومت بیشتری نسبت به انواع سرطان ها، بیماری های قلبی عروقی و بیماری های دستگاه گوارش از خود نشان می دهند و بر عکس کشورهایی که مصرف غلات تصفیه شده و نان های سفید، انواع نوشابه ها و آبمیوه های صنعتی در آنها زیاد بوده یا به عبارت ساده ترمصرف فیبر مواد غذایی آنها کم است، بیشتر به بیماری هایی چون انواع سرطان ها،بیماری های قلبی و عروقی و عفونت های روده‌ای دچار می شوند.
یکی از دلایل ایجاد یبوست به خصوص در مناطق صنعتی و شهری عدم دریافت کافی از مواد غذایی حاوی فیبر نظیر میوه ها، سبزی ها، دانه های کامل، غلات وحبوبات است، این افراد کمتر از 10گرم فیبر در روز دریافت کرده و همین امر باعث یبوست در آنها می شود.
فواید، مضرات و ارزش غذایی نان سبوسدار:
نان‌های سبوسدار یا نان تیره که با آرد کامل تهیه می‌شوند، نسبت به نان تهیه شده با آرد سفید به مراتب ارزش غذایی بالاتری دارند. فواید نان سبوسدار آن‌قدر زیاد است که مصرف روزانه آنها مقداری از نیاز روزانه بدن به املاح، کربوهیدرات، پروتئین، فیبر و ویتامین‌ها را تأمین می‌کند.
به طور کلی نان به عنوان کالایی اساسی و ضروری دارای اهمیت ویژه‌ای بر سر سفره خانواده‌ها است. یک نان خوب ظاهری سالم، کاملاً برشته و پخته شده دارد و در سطح آن سوختگی مشاهده نمی‌شود و نیز طعم، مزه و بوی خوشایند دارد.
خواص نان سبوسدار:
یکی از فواید نان سبوسدار که بسیار هم مهم است، مفید بودن آن برای سلامت چشم‌هاست. چون سبوس دارای ویتامین‌هایی از قبیل نیاسین و روی در سبوس بوده و به افزایش سطح سلامت عمومی چشم کمک می‌کند. همچنین باعث پایین آمدن ریسک بیماری دژنراسیون ماکولا که با بالا رفتن سن، علت اصلی از بین رفتن بینایی در اشخاص بالای ۶۰ سال میباشد، خواهد شد.
یکی دیگر از مزیت‌های مصرف نان سبوسدار کمک به کم کردن وزن است. چرا که سبوس موجود در این نان باعث سیری در فرد میشود. در واقع غلات سبوسدار بیشتر در دستگاه گوارش مانده و آب را جذب میکنند که این امر باعث میشود فرد مدت زمان بیشتری احساس سیری کند.
همچنین غلات موجود در آن وضعیت دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد که به همین دلایل این نان برای افرادی که قصد کاهش وزن دارند، بسیار مناسب است.
نان سبوسدار به عنوان یک منبع سرشار از آهن و املاح معدنی و اسیدفولیک شناخته میشود. سبوس این نوع نان‌ها حاوی ویتامین‌های ضروری برای رشد کودکان و نوجوانان است. تحقیقات نشان داده یکی از مهم‌ترین خواص نان سبوسدار برای کودکان کمک به بهبود رشد، افزایش هوش و رفتار خوب در کودکان است.
از دیگر فواید نان سبوسدار می‌توان تأثیر مثبت آن در دیابت و فشارخون است. سبوس برای افرادی که بیماری دیابت دارند و با مشکل فشار خون دست و پنجه نرم میکنند مفید است.
این نان غذایی مفید برای مبتلایان به فشارخون بالا است و با مصرف سبوس جذب قند را کاهش داده و ابتلا به زمینه دیابت را کمتر کند.
مصرف نان سبوسدار به به بهبود اوضاع دستگاه گوارش کمک کرده و برای درمان بیماری‌هایی مانند ورم معده و روده نقش مهمی را ایفا می‌کند. از دیگر فواید آن این است که می‌تواند در درمان بیماری پولیپ روده یا کولن روده مؤثر باشد. همچنین نان سبوسدار به دلیل داشتن منیزیم باعث تقویت ماهیچه‌های روده میشود.
همچنین از فواید بی‌نظیر آن می‌توان به کاهش کلسترول خون اشاره کرد. مصرف این نان باعث کاهش جذب کلسترول خون و در نتیجه کاهش چربی خون شده و به طور غیر مستقیم از بروز بیماری قلبی و عروقی جلوگیری کرده و موجب مهار سکته‌های قلبی خواهد شد.نان سبوسدار سرشار از سیلین بوده که مصرف این ماده باعث استحکام و افزایش سلامت دندان‌ها و استخوان‌ها میشود.
سبوس یکی از مهم‌ترین راه‌های درمان طبیعی یبوست به حساب می‌آید. جلوگیری از یبوست نیز از بروز هموروئید، التهاب دیورتیکول (کیسه‌ای مدور به اشکال و اندازه‌های مختـلف است که در جـدار داخـلی روده ایـجـاد میشود)، سرطان کولون، شقاق، فیستول و عفونت‌های دستگاه گوارش پیشگیری می‌کند.
همچنین توصیه میشود همراه با مصرف سبوس، مایعات و آب فراوانی نیز مصرف شود. به طور کلی فیـبرهای گیـاهی به دو نـوع محـلول و نــامحـلول تقسـیم می‌شوند. سبوس گندم جزء فیبرهای غذایی نامحلول است که در جلوگیری از یبوست و سایر بیماری‌های روده بزرگ تأثیر زیادی دارند.
مزایای نان‌های سبوسدار :سبوس نان مانع جذب سریع قند و چربی به خون میشود، سبوس باعث کنترل قند خون شده و برای افراد مبتلا به دیابت مفید است، در نان سبوس دار، به طور میانگین دو برابر ویتامین، مواد معدنی و مواد فیبری نسبت به نان سفید وجود دارد، مصرف نان سبوس دار 30 تا 40 درصد خطر ابتلا به بیماری قلبی -عروقی و گوارشی را کاهش می‌دهد، نان سبوسدار منبع مناسبی از برخی مواد معدنی بود که در صورت انجام تخمیر کامل برای بدن قابل استفاده خواهند بود، سبوس غنی از فیبر است که وجود آن در رژیم غذایی انسان بسیار مفید بوده و باعث تنظیم قند خون و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 میشود، و غیره می توان اشاره کرد.
