محمود ضیائی طرح «سفر ارزان» که هدف آن در دسترس قرار دادن سفر با اعطای وام و تقسیط کردن هزینه‌ها است را در قالب موضوع «گردشگری اجتماعی» social tourism تعریف کرد و گفت: طرح‌هایی از این دست در اصل راهکاری برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، گروه‌های سنی خاص، افرادی با محدودیت‌های اقتصادی و حتی ناتوانمند جسمی است. با این وجود وقتی بحث پرداخت یارانه در حوزه‌ای مطرح میشود باید آگاه باشیم که ایده‌ها و یا استراتژی‌های مرتبط با آن نیز اهمیتی جانبی پیدا می‌کند که اثرگذاری آن نیز محدود خواهد بود.
دانشیار گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه‌طباطبایی افزود: در مبحث یارانه همواره این چالش مطرح است که آن را به تولید اختصاص دهند یا به مصرف. منظور از تولید این است که اقتصاد آنقدر قوی شود که اثرات آن همه اقشار جامعه را منتفع کند. بنابراین اگر قرار است کار اساسی در حوزه سفر انجام شود بهتر است این هزینه‌ها و یارانه‌ها در بخش اشتغال‌آفرینی، تولید، اقتصاد و واقعی شدن درآمدها صرف شود، وگرنه یارانه سفر جنبه مُسکن موقت را پیدا می‌کند که در کوتاه‌مدت راهگشا است.
وی با اشاره به شکاف‌های مالی و معیشتی مردم در حال حاضر، اظهار کرد: در این شرایط که معاش و نیازهای اولیه انسانی مهم‌ترین چالش و گرفتاری مردم شده، فراغت و سفر عملاً به نیاز ثانویه تبدیل شده است. البته به این معنی نیست که سفر در حالت کلی نیاز ثانویه باشد، بلکه شرایط موجود اقتصادی چنین دستاوردی را رقم زده است.
ضیائی با بیان این‌که چنین شرایطی حتماً به کاهش سفرهای داخلی منجر میشود، افزود: با این حال گروه‌های خاصی چون «یقه سفید» ها و کارمندانی با درآمد متوسط رو به بالا که متأثر از شرایط ارزی، کمتر می‌توانند به خارج از کشور بروند، بیشتر به سفرهای داخلی روی آورده‌اند. واقعیت این است که هزینه اقامت و پرواز در داخل کشور هم گران شده است و امکان سفر به هر نقطه از کشور برای هر قشری امکان‌پذیر نیست.
این پژوهشگر با اشاره به ابهام‌هایی که درباره مبلغ تسهیلات و نحوه پرداخت آن در طرح سفر ارزان وجود دارد، اظهار کرد: گاهی این مبالغ آنقدر جزئی است که طرح را چندان توجیه‌پذیر نمی‌کند. شاید در این برهه، تحرک بخشیدن به اقتصاد و مشاغل وابسته به سفر و گردشگری به آن شکل که ترمیمی ایجاد کند، مفیدتر از علاج‌های کوتاه مدت است.
او سپس گفت: اجرای طرح‌هایی با ایده پرداخت تسهیلات سفر، پرسش‌هایی از این دست را مطرح می‌کند که آیا منابع مالی به قدر کافی برای این کار وجود دارد؟ چرا که درحال حاضر پرداخت حقوق کارمندان دولت با مشکلاتی روبرو شده و در بخش‌هایی چندین ماه است که حقوق کارمندان و کارگران پرداخت نشده است. با تنظیم چنین طرحی حتماً پاسخی برای این سوال‌ها و ابهام‌ها وجود دارد.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره وضعیت سفرها و اردوهای دانشجویی و اجرای پروژه‌ها و ایده‌هایی برای این قشر، گفت: از قدیم اردوها و سفرهای دانشجویی از سوی معاونت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها طراحی و اجرا می‌شد اما هرچه پیش می‌رویم این برنامه‌ها محدودتر میشود، ما حتی برای تأمین منابع مالی سفرهای علمی که طرح درس دانشجویان و ضروری است با مشکلاتی روبرو شده‌ایم. هرچند سفرهای زیارتی دانشجویی همچنان برقرار است اما تعداد آن‌ها نیز تقلیل یافته و پیش‌بینی میشود که کمتر از این هم شود.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حدود دو ماه تا تعطیلات نوروزی باقی مانده، از تهیه طرح «سفر ارزان» و تخصیص تسهیلاتی برای سفر به شکل وام خبر داده، هرچند جزئیات آن تا کنون مشخص نشده است. تأسیسات گردشگری همچون هتلداران و آژانس‌های مسافرتی اجرای چنین طرحی را در بحران اقتصادی حال حاضر که بیم حذف سفر از سبد خانوار ایرانی را تقویت کرده است، هرچند لازم اما مُسکنی موقت می‌دانند. علاوه بر این نقدهایی بر عنوان این طرح وارد شده، چرا که تداعی‌کننده سفرهایی با خدمات نازل بی‌توجه به حفظ شأن مسافر است. برخی صاحب‌نظران نیز این پروژه را پیشاپیش شکست‌خورده قلمداد کرده‌اند و تمرکز بر گزینه‌های دیگری چون تقویت گردشگری ورودی را پیشنهاد کرده‌اند. اعتقاد آن‌ها بر این است که پرداخت وام یا تخصیص تسهیلات به سفرهای داخلی مردم را بدهکارتر می‌کند. نگرانی برخی کارشناسان نیز بر این است که خدمات تعریف شده در طرح سفر ارزان در چارچوب اخلاق حرفه‌ای نگنجد و به دروغ‌گویی منجر شود.
