سیزدهمین گزارش آژانس؛ برگ برنده دیگر تهران در دوره تحریم

 سرنوشت مذاکرات هسته ای که از همان روز نخست گفت وگوهای ایران و 1+5 با نظارت و بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی گره خورده بود تا به امروز نیز تداوم یافته است. در فضای پسابرجام «یوکیا آمانو» مدیر کل آژانس دست کم 13گزارش از وضعیت همکاری ایران و برنامه هسته ای کشورمان انتشار داده است که در تمامی آنها، پایبندی ایران به مفاد توافق به چشم می خورد.
آژانس در آخرین گزارش خود که روز دوشنبه 21 آبان منتشر کرد و به عبارتی نخستین گزارش پس از اعمال دور دوم تحریم های آمریکا محسوب می شود، تاکید کرد که «هیچ سند و مدرکی حاکی از نقض توافق هسته ‌ای از سوی ایران مشاهده نشده و جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه‌ ها به الزامات مطرح ‌شده در متن توافق پا‌بند بوده است.» این نهاد راستی آزما هر سه ماه یک بار موظف به تهیه و انتشار گزارشی از فعالیت های هسته ای ایران است؛ گزارش هایی که در اختیار شورای حکام آژانس و همچنین شورای امنیت سازمان ملل قرار می گیرد.
آمانو در حالی فعالیت های هسته ای ایران را از هر گونه انحراف مبرا می داند که آمریکا و اسراییل برای تهدید نشان دادن برنامه هسته ای کشورمان از ابزارهای مختلف بهره گرفته اند اما تا امروز به نتیجه ای دست نیافته اند. آخرین برنامه آنها به منظور تخریب وجهه و عملکرد آژانس در جریان هفتاد و سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل از سوی «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی به مرحله اجرا در آمد.
نتانیاهو پنجم مهرماه پشت تریبون مجمع عمومی سازمان ملل حاضر شد و با نمایش تصاویری مدعی شد که ایران یک انبار سری اتمی در منطقه تورقوزآباد تهران دارد که تاکنون فاش نشده است. وی ادعا کرد که «من برای نخستین بار این مساله را افشا می‌کنم که ایران تاسیسات سری دیگری در تهران دارد. یک انبار سری هسته ‌ای برای انبار کردن حجم وسیعی از تجهیزات و مواد از برنامه مخفی اتمی ایران. این محل در یک قالی‌شویی ساده است!»
کارشناسان بر این باورند که چنین ادعاهایی اگر چه در ظاهر ایران را نشانه گرفته ولی در حقیقت عملکرد آژانس بین المللی انرژی اتمی را زیر سوال می برد. از این رو آمانو نسبت به اتهام مطرح شده سکوت نکرد و چند روز بعد (سه شنبه 10 مهر) با انتشار بیانیه ای بار دیگر از صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران و همچنین بازرسی های دقیق این سازمان دفاع کرد. آمانو در این بیانیه درخواست نخست وزیر اسرائیل برای تحقیق درباره انبار هسته‌ ای مخفی ایران در تورقوزآباد را رد و تاکید کرد بازرسان به محل ‌هایی که ضرورت آن تشخیص داده شود، اعزام می‌شوند.
در بخشی از بیانیه مذکور که در پایگاه اینترنتی این سازمان انتشار یافت، آمد که «آژانس از تمام پادمان‌ های مرتبط با اطلاعات موجود استفاده می ‌کند اما هیچ داده ‌ای را دارای ارزش اسمی نمی‌ داند. مطابق با شیوه‌ های پادمانی مقرر، تمام اطلاعات به‌ دست آمده، شامل آنهایی که از طرف‌ های سوم ارائه شده، باید مورد بررسی دقیق قرار گرفته و به همراه دیگر اطلاعات موجود ارزیابی شود تا نهایتا به نتیجه‌ گیری مستقلی بر پایه نظارت کارشناسان خود آژانس منجر شود. اظهار نظر علنی درباره مسائل مرتبط با چنین اطلاعاتی شیوه و روش آژانس نیست...»
مدیر کل آژانس با بیانیه مذکور از حیثیت این سازمان مهم بین المللی دفاع کرد و نشان داد که ادعاها و فرافکنی های مخالفان برجام نمی تواند آژانس را از رسالت تعیین شده خود دور سازد. پیشتر نیز بارها شاهد نمایش هایی از این دست از سوی نتانیاهو و حتی «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل بودیم.
دیدار هیلی با آمانو در روز نخست شهریور پارسال نیز آن طور پیش نرفت که کاخ سفید انتظار آن را داشت. بنابراین ترامپ چاره را در فشار حداکثری بر ایران یافت؛ فشاری که ایران را ناگزیر به برجام شکنی و متمایل به مذاکره مجدد با آمریکا کند. در همین ارتباط بود که «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان در نامه به آمانو و «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، هدف از سفر نماینده آمریکا به وین را تحت فشار قرار دادن آژانس ارزیابی کرد که مغایر با برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت است و می تواند اعتبار آژانس را مخدوش سازد.
چند روز بعد (سه ‌شنبه 7 شهریور) حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری در نخستین گفت وگوی زنده تلویزیونی که به دنبال موفقیت در انتخابات ریاست جمهوری انجام گرفت به ارزیابی عملکرد و استقلال عمل آژانس در نظارت و قضاوت از برنامه هسته ای ایران اشاره و اظهار کرد «تعهد ما برجام است. ما تعهد دیگری نداریم. روابط ما با آژانس بین ‌المللی انرژی اتمی را مقررات تعیین می ‌کند، نه آمریکا و نه فشار آمریکا، بعید می‌ دانم که آژانس زیر بار زور آمریکا برود.»
کارشناسان بر این باورند که آژانس با گزارشات پیاپی و بی طرفانه خود از فعالیت های هسته ای ایران تا به امروز نشان داده که تحت فشار آمریکا و اسرائیل از اهداف مشخص شده سازمان فاصله نخواهد گرفت. به همین دلیل، برجام ستیزان طی ماه های گذشته بیش از تلاش برای تغییر رفتار آژانس، جنگ اقتصادی را ملاک قرار داده اند تا بلکه با فشار حداکثری بر تهران، مقامات جمهوری اسلامی ایران را به خروج از توافق هسته ای ناگزیر سازند؛ وضعیتی که در صورت، آنها را به اهداف از پیش تعیین شده خود نزدیک می سازد.