ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان در آسیای میانه بر آمده از فروپاشی سال 1991 شوروی سابق هم اکنون برای روسیه اهمیت زیادی دارند و مسکو این کشورها را به گونه ای حیاط خلوت و محدوده قرمز امنیتی خود می داند.
** راهبرد روسیه برای حفظ میراث منطقه ای شوروی در آسیای میانه
مسکو تلاش می کند پیوندهای عمیق امنیتی، نظامی و اقتصادی دو جانبه، چندجانبه وتشکل های منطقه ای و فرامنطقه ای را با این کشورها به ویژه قزاقستان که شش هزار و 846 کیلومتر مرز مشترک با روسیه دارد، حفظ کند و حتی توسعه دهد تا مانع نزدیک شدن آنها به غرب به ویژه آمریکا شود.
تاکنون تشکل های منطقه ای پیمان امنیت جمعی و اوراسیا که روسیه با توجه به قدرت برتر اقتصادی، سیاسی و نظامی منطقه ای نقش برادر بزرگ تر را در آنها دارد و همچنین تا حدی در ابعاد بزرگ تر سازمان همکاری شانگهای همراه عوامل ریز و درشت دیگر سبب شده کشورهای آسیای میانه در راه گریز از مسکو پای نگذارند.
از همین رو قزاقستان و همچنین کمی دورتر ازبکستان، تاجیکستان میزبان پایگاه نظامی روسیه، ترکمنستان و قرقیزستان دور از اقدام های میدانی ضدروسی اتحادیه اروپا و آمریکا هستند، در حالیکه چنین اقدام هایی به ویژه تمرکز نظامیان ناتو و آمریکا به صورت مستقل دیوار به دیوار روسیه درشرق اروپا از جمله در کشورهای بالتیکی استونی و لتونی شکل گرفته و همچنان در حال توسعه است.
** حضور نظامی غرب پای دیوار روسیه در شرق اروپا و کره
حضور نظامی غرب پای دیوار روسیه در شرق اروپا هر روز بیشتر می شود و همزمان گرجستان، اوکراین و لیتوانی سه کشور دیگر برآمده از جمهوری های شوروی نیز در اردوگاه ضدروسی قرار دارند و افزون بر این، لهستان و رومانی دو کشور اروپای شرقی که پیش از فروپاشی سال 1991 زیر چتر نظامی و امنیتی شوروی بودند، عضو ناتو و محل استقرار سامانه های موشکی آمریکا هستند.
از سوی دیگر، مرزهای آسیایی روسیه مجاور شبه جزیره کره نیز شرایطی مشابه دارد، زیرا آمریکا به بهانه مقابله با سیاست های دفاعی کره شمالی شمار زیادی از نظامیان و پیشرفته ترین جنگ افزارهای خود را در خاک کره جنوبی مستقر کرده است به گونه ای که می توان ارزیابی کرد فاصله بین نیروهای آمریکایی تا استان پریموریه حدود پیمایش یک موشک میان برد است.
همزمان آب های بین المللی در این منطقه و همچنین دریای سیاه و بالتیک محل حضور و تردد دائمی ناوهای هواپیمابر، رزمناوها و تجهیزات شناور سامانه پدافند موشکی آمریکا است و سریال پروازهای جاسوسی این کشور بر فراز مناطق نزدیک روسیه به ویژه شرق اروپا ادامه دارد که می تواند نشان دهد، این اقدام ها همپوشانی دارد و هدف واحد ضد روسی را با همکاری ناتو دنبال می کند.
** قطعه ناپیدای آسیای میانه در راهبرد ضدروسی
هنوز غربی ها به ویژه آمریکا ورود جدی به آسیای میانه با هدف گذاری ضدروسی نداشته اند، اما این شرایط نمی تواند همیشه برای مسکو امیدوار کننده باشد.
روسیه با وجود اینکه خود تحت تاثیر تحریم های گسترده برقرار شده از سال 2014 توسط اتحادیه اروپا و آمریکا است، تلاش می کند در قالب همکاری های اقتصادی سود آوری برای شریکان خود در آسیای میانه داشته باشد، اما رفع نیازهای کشورهای این منطقه که نسبتا توسعه نیافته اند و به فناوری های پیشرفته و نوین نیاز دارند، فراتر از توان مسکو است و از همین رو این فرصت می تواند برای غرب که امکانات و توان بسیار بیشتری دارد مورد بهره برداری قرار گیرد.
نخستین گام برای حضور موثر غرب در آسیای میانه اردیبهشت سال 1393بود و دفتر منطقه ای ناتو در تاشکند پایتخت قزاقستان کار خود را آغاز کرد که می تواند جای پایی برای غربی ها باشد تا در آینده ای که شاید هم چندان دور نباشد، جایگاه ناپیدای آسیای میانه را در جورچین (پازل) ضدروسی آشکار و شرایط را برای کرملین متفاوت تر از قبل کنند و در آن صورت مرز شش هزار و 846 کیلومتر روسیه با قزاقستان که میل واگرایی با روسیه را نیز دارد برای هر دو طرف اهمیت بیشتری می یابد.
ناتو همزمان با گشایش این دفتر در اشاره ای پوشیده اعلام کرد که «وظیفه نمایندگی این پیمان نظارت بر سراسر منطقه آسیای میانه است تا درک کنیم وضعیت امنیتی منطقه چگونه است.»
