سفیر ایران در مسکو: قرارداد «نفت در برابر کالا» با روسیه نداریم

 متن گفت وگوی مفصل «مهدی سنایی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو با گروه خبری «راسیا سودنیا» که بسیاری از رسانه های روسیه از جمله ریانوواستی زیر مجموعه آن هستند، بدین شرح است:

پرسش: نظر شما در خصوص سطح همکاری‌های ایران و روسیه در حال حاضر چیست؟ آیا می‌توان گفت که سال گذشته (2017)، سالی جهشی ازنظر توسعه همکاری‌های راهبردی برای تهران و مسکو بود؟
سفیر ایران: روابط سیاسی ما به‌ صورت عالی در حال توسعه است، همچنین همکاری‌های ما در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی به‌خوبی توسعه پیدا کرده است. هر دو کشور در حوزه منطقه ای تقریبا بر تروریسم در سوریه پیروز شده‌اند، ما در چارچوب فرمت آستانه باهم همکاری و مناطق کاهش تنش را ایجاد کردیم که خود دستاورد بزرگی بود.
رئیس‌جمهوری ایران سال گذشته دو بار به روسیه سفر کرد و یک‌ بار هم پوتین به ایران آمد، وزرای امور خارجه دو کشور بارها با هم دیدار داشته اند و تماس‌های تلفنی زیادی بین مقام های مسئول دو کشور برقرار شد.
پارسال ما حجم بالایی از تبادل هیات‌ها داشتیم، حتی رئیس مجلس ایران دو بار به روسیه سفر کرد و به همین دلیل سال 2017 را می‌توان سالی بی بدلیل در روابط دوجانبه تهران و مسکو نامید.
اما روابط اقتصادی - تجاری دوجانبه از دیدگاه من با سرعتی متوسط رشد می‌کند و سال گذشته سطح روابط اقتصادی رشد کمتری نسبت به مدت مشابه در سال پیش از آن (2016) داشت. میزان تبادل کالا بین دو کشور در سال 2016 میلادی، 70 درصد رشد داشت که البته این رقم دربرگیرنده همکاری‌های فنی و نظامی نیست. این اتفاق در حالی رخ داده است که تمامی کارهایی که دیپلماسی اقتصادی باید می کرد، صورت گرفته است.
تمامی اسناد موردنیاز به امضا رسید و در این حوزه تمامی موارد ضروری ایجاد شد. همچنین پروژه‌های دولتی فراوانی وجود دارند که در انتظار اجرایی شدن است، علت این مساله کندی و بروکراسی اداری است که در هر دو کشور وجود دارد.
از طرف دیگر علت آن می‌تواند در ضعیف بودن حضور بخش خصوصی ما و ضعف تعامل بخش خصوصی دو کشور باشد که باید فعالانه وارد میدان شوند. من امیدوارم که اجرای پروژه‌های دولتی که شروع ‌شده‌اند و نیز فعالیت بخش خصوصی باعث شوند در آینده شاهد توسعه روابط اقتصادی دوجانبه باشیم.
در مجموع مقام های رسمی ما در جریان ملاقات ها از روند توسعه روابط، ابراز رضایت می‌کنند و معتقدند که توسعه روابط ایران و روسیه زمینه‌ساز صلح و ثبات در منطقه می‌شود.

پرسش: همایش اقتصادی سنت پترزبورگ، امکان خوبی برای توسعه روابط دوجانبه است. آیا هیاتی از ایران در همایش امسال شرکت می کند و در چه سطحی؟
سفیر ایران: ایران در دو سال گذشته در همایش اقتصادی سنت پترزبورگ حضور داشته است، آن‌ هم در سطح عالی، فکر می‌کنم که ایران امسال نیز در این همایش شرکت کند، ما دعوتنامه را دریافت کرده‌ایم. همچنین اضافه می‌کنم که ما به دنبال برگزاری همایشی با عنوان همایش اقتصادی جنوب در یکی از شهرهای جنوبی روسیه با همکاری روس ها هستیم.
همایش سنت پترزبورگ و همایش اقتصادی شرق وجود دارد و همایشی هم در آرخانگلسک برگزار می شود. همایش جنوبی هم می‌تواند روسیه را با ایران و کشورهای خلیج‌فارس، هند و ترکیه متحد کند، ما این طرح را با روس ها مطرح کرده ایم و روی آن کار می‌کنیم.

پرسش: آیا این همایش امسال برگزار می شود؟
سفیر ایران: نه فکر نمی‌کنم؛ در حال حاضر روی برگزاری همایش ایران و روسیه که می‌تواند در نیمه اول امسال برگزار شود، کار می‌کنیم؛ امیدوارم که این همایش بتواند بنیانی برای برگزاری همایش بین‌المللی باشد.

پرسش: شرایط سوریه، به‌ شدت به دلیل عملیات ترکیه در در بخش شمالی این کشور، متشنج شده است. آیا اقدامات ترکیه علیه کردها، مزاحم حل مسئله سوریه نخواهد شد؟ موضع ایران در این باره چیست؟
سفیر ایران: علاقمندم بگویم که کنگره گفتگوی ملی سوریه که در شهر سوچی برگزار شد، همایشی درخور شان بود. در این کنگره نمایندگانی از احزاب، اقوام و مذاهب مختلف سوریه حضور داشتند و به نظر من این قدمی بزرگ در مسیر حل‌وفصل سیاسی بحران سوریه است؛ این در شرایطی است که ما شاهدیم که اجلاس ژنو حرکت خاصی ندارد. به همین دلیل توافق‌هایی که در جریان این کنگره به دست آمد و اسنادی که تایید شد، بسیار بااهمیت است.
روند آستانه اهدافی داشت که شامل این می‌شدند که در چارچوب فرمت آستانه، ما مناطق کاهش تنش ایجاد کنیم که به این هدف دست یافتیم. بعد از آن، کنگره سوچی برگزار شد؛ فکر می کنم در ملاقات های ژنو، دیدگاه های واقع‌بینانه‌ای وجود ندارد و طبیعتا به همین دلیل دستاوردهای بزرگی هم به دست نمی آید؛ ما امیدواریم که تجربه به‌دست‌آمده با کمک فرمت آستانه و کنگره سوچی، به حل این مشکل کمک کند.
در خصوص عفرین، جمهوری اسلامی ایران در راستای منشور سازمان ملل متحد و قوانین بین‌المللی، خواستار حفظ تمامیت ارضی سوریه بوده و معتقد است که هرگونه اقدام و حضور نظامی در خاک سوریه باید با هماهنگی دولت جمهوری عربی سوریه، صورت گیرد.
ایران، روسیه و ترکیه تجربه خوب همکاری در چارچوب فرمت سه‌جانبه در فرآیند آستانه دارند و به همین دلیل اگر این سه کشور نگرانی‌هایی هم داشته باشند، بهتر است آن را در چارچوب فرمت سه‌جانبه آستانه رفع کنند، چرا که راه حل نظامی حل‌ این مسئله را سخت‌تر می کند.

پرسش: همکاری های مشترک ایران و روسیه در سوریه در چه وضعیتی قرار دارد؟
سفیر ایران: مشاوره‌های مقامات دو کشور در خصوص سوریه، جدی و با شدت است و وزارت امور خارجه در ماه‌های اخیر در این باره چندین ملاقات داشته‌است، وزیران امور خارجه دو کشور نیز در این باره باهم ملاقات کرده اند.
الکساندر لاورنتیف نماینده ویژه رئیس‌جمهوری روسیه، بارها به ایران سفرکرده، با طرف ایرانی دیدار داشته و در خصوص این مسئله مذاکره کرده است. طرف ایرانی نیز بارها به اینجا (مسکو) سفرکرده و با همکاران روس خود در این خصوص مذاکره کرده است. به همین دلیل من معتقدم که دستاوردهایی که ما در سال گذشته به دست آوردیم، نتیجه همکاری‌های نزدیک و دائمی مسئولان سیاسی و نظامی دو کشور است. اخیرا هم‌نشست چهارجانبه میان ایران، روسیه، سوریه و عراق در بغداد برگزار شد.

پرسش: دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا بارها با اشاره به اینکه اگر برجام بازنگری نشود، ایالات‌متحده از آن خارج خواهد شد، خواستار بازنگری در آن شده است، ایران درخواست‌های وی از سایر طرفین توافق هسته ای را چگونه ارزیابی می‌کند؟
سفیر ایران: برنامه جامع اقدامات مشترک (برجام)، موافقتنامه ای بین‌المللی است؛ این موافقتنامه دوجانبه نیست. من مایلم بر جنبه بین‌المللی آن تأکید کنم و برای اینکه این موافقتنامه به دست آید، زمان زیادی صرف شده است؛ برجام حاصل روند طولانی مذاکرات میان ایران و ابرقدرت‌های بزرگ و ایران و اعضای ثابت شورای امنیت سازمان ملل متحد است و اگر برجام را زیر سؤال ببرند، این در درجه اول نشان می‌دهد که متأسفانه آمریکایی‌ها در حل‌وفصل پرسش های مختلف مجدد، بازهم دنباله‌روی دیدگاه یکجانبه گرایی هستند که البته دستاوردی هم به همراه ندارد و ثانیا البته که این تجربه بدی است و همان‌طور که سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه اذعان کرد، اگر برجام را زیر سؤال ببرند، پس به چه روش حل‌وفصلی برای حل مسائل مختلف می‌توان اعتماد کرد؟ اگر رئیس‌جمهوری یکی از این کشورها تغییر کند و در راستای این تغییر، توافقات موجود نیز تغییر کند، درنتیجه سنگ روی سنگ بند نخواهد شد.
ایران البته که سعی خواهد کرد با روسیه و چین همکاری کند و همچنین با کشورهای اروپایی و تلاش خواهد کرد که برجام را حفظ کند. حتی اگر برجام نقض شود، البته که ایران نیز سناریوهای اقدامات خود را خواهد داشت. من باید اضافه کنم که درعین‌حال مقام های رسمی ایران، همواره قدردان همکاران روس خود بابت موضع بسیار صحیح و عادلانه‌ آنها در خصوص برجام هستند.

پرسش: سناریوهای ایران چیست؟ مطالبی در ایران مطرح می شود که در صورت شکست برجام، تهران می‌تواند تعداد سانتریفوژهایش را تا سطح قبلی افزایش دهد، اگر آمریکا دست به اقداماتی بزند، ایران چه پاسخی خواهد داد؟
سفیر ایران: البته؛ یعنی ایران اقدامات پاسخی دارد.

پرسش: اقدامات پاسخی مشخص ایران با شرکایش هماهنگ نخواهد شد، مثلا با روسیه؟
سفیر ایران: ما همیشه با روسیه مشورت می‌کنیم و ایران، روسیه را در جریان سناریوهای احتمالی خود قرار داده است.

پرسش: چه پروژه‌های مشترکی با روسیه در حوزه نفت و گاز برای امسال (2018) برنامه‌ریزی‌شده است؟ به خصوص پروژه تولید «گاز طبیعی مایع شده» (ال ان جی) ایران توسط «گازپروم» و مذاکرات در چه سطحی است؟
سفیر ایران: پارسال، سال خوبی ازنظر توسعه ارتباطات دوجانبه در زمینه انرژی بود و می‌توان از رشد قابل‌توجه در این زمینه صحبت کرد. درک مشترکی بین شرکت‌های نفت و گاز روسیه و وزارت نفت ایران به دست آمده است؛ باید تأکید کنم که 6 شرکت عمده نفت و گاز روسیه تفاهم‌نامه در خصوص درک متقابل دارند و برخی از آنها نتیجه تحقیقات خود را ارائه کرده اند. امیدوارم که همه اینها زمینه‌ساز امضای قراردادهایی در سال 2018 شود، طرف ایرانی معتقد است که اجرایی سازی برخی از این قراردادها در نیمه اول 2018 آغاز خواهد شد. این شرکت‌ها در حال بررسی چاه‌های نفت هستند، ولی برخی شرکت‌ها به امضای قرارداد نزدیک‌تر هستند. به‌عنوان‌مثال «روسنفت» خوب پیش می‌رود، «گاز پروم» در حال مذاکره جدی در خصوص «ال ان جی» است و «زاروبژنفت» پیش‌قرارداد را امضا کرده است. «گازپروم نفت» هم تعاملات خوبی با طرف‌های ایرانی دارد و «لوک اویل» نیز در سطح عالی در حال رایزنی با طرف‌های ایرانی است.

پرسش: قرارداد «گازپروم نفت» در خصوص گاز مایع طبیعی در نیمه اول سال به امضا خواهد رسید؟
سفیر ایران: طرف ایرانی خیلی امیدوار است که این اتفاق بیفتد، مایلیم که شرکت‌های روسی عجله کنند و قراردادهای مرتبط را امضا کنند. پیشرفت شرکت‌هایی مثل «روس نفت»، «گازپروم نفت» با طرف ایرانی قابل‌توجه است؛ من خیلی امیدوارم که در سال 2018 قراردادهایی بین این شرکت‌ها و طرف های ایرانی به امضا برسد؛ در خصوص حجم سرمایه‌گذاری‌ها، این مقادیر در قراردادها مشخص خواهند شد.

پرسش: آیا روسیه در سال جاری از ایران و در قالب معامله «نفت در برابر کالا» نفت خریده است؟ در چه حجمی و با چه قیمتی؟
سفیر ایران: ما قراردادی با عنوان «نفت در برابر کالا» نداریم، اسم درست توافقنامه، قرارداد خرید نفت است و در آن نوشته شده که 50 درصد درآمدهای به‌دست‌آمده از فروش نفت، برای اجرای پروژه‌های مشترک مختلف هزینه خواهد شد. بخش دیگر این پول‌ها نیز به‌حساب بانک مرکزی ایران واریز خواهد شد. از این منظر سال 2017 سال خوبی بود، زیرا این قرارداد اجرا شد و من خیلی امیدوارم که در سال 2018 اجرای آن ادامه داشته باشد، این قرارداد اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا ازیک ‌طرف اجرای آن، همکاری‌های انرژی ما را نزدیک‌تر خواهد کرد و از سوی دیگر به حل یکی از مهم‌ترین مشکلات در روابط ایران و روسیه یعنی مشکل عدم وجود منابع مالی، کمک خواهد کرد. اجرای این قرارداد، به ایجاد منابع مالی برای اجراسازی پروژه‌های مشترک ما کمک خواهد کرد. این اتفاق در سال 2017 یکی از رویدادهای خوب میان دو کشور بود.
همچنین سرمایه‌گذاری غیردولتی پروژه‌ها هم شروع‌شده است، شرکت «اکسار» چند قرارداد بزرگ امضا کرده است، بانک‌هایی مثل «اکزیم بانک»، «ازبربانک» و «گازپروم بانک» شروع به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مشترک کرده‌اند.

پرسش: ایران تأثیر معامله «اپک +» (اپک پلاس) را چگونه ارزیابی می‌کند و چه میزان درآمد از این طریق داشته است؟
سفیر ایران: این پرسش را باید از وزیر نفت پرسید؛ اما اشاره می‌کنم که درمجموع همکاری کشورهای ما در حوزه نفت در سال 2017 به‌خوبی اجرا شده است. توافقات به‌دست‌آمده در چارچوب اپک پلاس، منافعی برای ایران و روسیه داشته است و این تجربه‌خوبی هم برای مسکو و هم برای تهران بود که منابع مالی اصلی خود را از فروش نفت به دست می‌آورند؛ این تجربه‌خوبی از دیدگاه همکاری سه‌جانبه غیرمستقیم بین ایران، روسیه و عربستان سعودی بود که نتایج خوبی به همراه داشت.

پرسش: ایران پیش تر از علاقمندی خود برای خریداری هواپیماهای (مسافربری) روسی اس اس جی -100 (SSJ-100) صحبت کرده بود، به خصوص اینکه توافقاتی در خصوص خرید 12 فروند هواپیما صورت گرفت، اولین هواپیما از این سری در چه زمانی تحویل ایران خواهد شد؟
سفیر ایران: اراده قوی از جانب ایران برای خرید سوپر جت وجود دارد، اما طرف روس (شرکت روسی) توافقات را اجرا نمی کند، آنها می‌گویند که باید برخی مجوزها را دریافت کنند و بدون آن نمی‌توانند به ما هواپیما تحویل دهند.

پرسش: یعنی ایران آماده تحویل گرفتن این هواپیماهاست؟
سفیر ایران: ایران آماده است. شرکت‌های متعددی از ایران می‌خواهند و آماده هستند که SSJ-100 را خریداری کنند. در این خصوص باید بیشتر صحبت کرد، چون دائم می‌گویند که ایران تصمیمی برای خرید SSJ-100 ندارد؛ اما چرا؟ ایران می‌خواهد این هواپیماها را خریداری کند، اما این‌طرف روس است که نمی‌تواند آنها را به ایران پیشنهاد کند.
آنها اشاره می‌کنند به این موضوع که برخی از قطعات این هواپیماها، توسط آمریکا ساخته‌شده‌ است و برای این کار لازم است مجوزهایی از OFAC (دفتر کنترل دارایی های خارجی زیر مجموعه وزارت خزانه داری آمریکا) دریافت شود و فعلا آن‌ا منتظر صدور این مجوزها هستند؛ اما شرکت‌های ایرانی خیلی منتظر هستند که این مشکل حل شود؛ زیرا شرکت‌های ایرانی از «سوپرجت» خوششان آمده است.

پرسش: سرژ سرگسیان، رئیس‌جمهوری ارمنستان در نوامبر 2017 به ریانووستی اعلام کرد که توافقنامه منطقه آزاد تجاری بین اتحادیه اقتصادی اوراسیایی و ایران در ماه‌های آتی به امضا خواهد رسید، مراسم امضا این توافقنامه چه زمانی برگزار خواهد شد؟
سفیر ایران: تأکید می کنم که روند مثبت و مذاکرات به‌خوبی در حال رشد است، فهرستی از اقلامی که باید بین ایران و سازمان اقتصادی اوراسیایی تایید شود، نهایی شده و هم اکنون مشاوره‌های بسیار جدی در جریان است.
مذاکرات بین ورونیکا الگوونا نیکیشینا وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیایی و افراد مسئول در ایران، در حال اجرا و روند مثبت است و کمیسیون اقتصادی اوراسیایی، نظر بسیار مثبتی نسبت به این مذاکرات دارد و اعلام کرده که بعد از ویتنام که توافقات لازم با آن امضا شده است، مذاکرات با ایران در بهترین سطح در جریان است. امیدواریم که سال 2018 این مذاکرات به امضای توافقات لازم در خصوص همکاری اتحادیه اقتصادی اوراسیایی و ایران منتهی شوند.
البته که این روند، بسیار سخت است، چرا؟ چون هر توافقی ‌باید بین ایران و هر یک از پنج عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیایی تایید شود، به این دلیل این روند بسیار سخت است، اما به‌پیش می‌رود و ما امیدواریم که در سال 2018 این توافقنامه به امضا برسد.
مسئله دیگری نیز در خصوص اتحادیه اقتصادی اوراسیایی وجود دارد که روسیه و قزاقستان به حل آن علاقه‌مند هستند و آن مسئله گندم است. در حال حاضر مذاکرات جداگانه‌ای بین ایران، روسیه و قزاقستان در این خصوص در جریان است و قطعاً در این زمینه توافقات جداگانه‌ای لازم است. به عقیده ما بخش اعظم کار نهایی شده و جزئیاتی باقی‌مانده است که امیدواریم در آینده نزدیک حل‌وفصل شود. در حال حاضر شرکت‌های ایرانی در حال مذاکره با طرف‌های روس در مسکو برای حل این مسئله هستند.
مساله دیگر موضوع خرید گوشت است که با طرف روس حل شده است اما مذاکره ها با طرف بلاروسی ادامه دارد، ما با روسیه این موضوع را حل کرده ایم و مذاکره و مشورت‌های لازم با طرف بلاروسی در جریان است.
بحث دیگری که در جریان است، مسئله صادرات سیمان ایران به روسیه است. شما می‌دانید سیمان بخش بزرگی از اقلام صادراتی ایران را تشکیل می دهد و ورود آن به روسیه ممنوع شده است.
این ‌یکی از مواردی است که در مورد آن بحث می‌شود، درمجموع می‌خواهم تأکید کنم که بخش عمده این مسائل حل‌شده است و باید منتظر ماند که چه زمانی تمامی مسائل حل خواهند شد و بعد از آن ما منتظر امضای موافقت‌نامه خواهیم بود.

پرسش: شما در خصوص قزاقستان و روسیه (در مورد گندم) صحبت کردید، آیا خریدی در سال جاری صورت خواهد گرفت؟
سفیر ایران: پاسخ به این پرسش دشوار است، در دو سال گذشته ایران به خودکفایی در تأمین گندم رسیده است و دیگر گندم وارد نمی‌کند. اما مذاکرات در این خصوص بین ایران، روسیه و قزاقستان برای یافتن سازوکاری که به‌وسیله آن گندم این دو کشور از طریق خاک ایران به کشورهای دیگر صادر شود، در جریان است.

پرسش: آیا ایران تمایلی به در دسترس بودن کارت میر روسیه در خاک خود دارد؟
سفیر ایران: استفاده از کارت‌های روسی میر برای ایران بسیار مهم و حساس هست، همکاران روس ما می‌گفتند که این کارت‌ها از ابتدای سال 2018 قابل استفاده خواهند بود و ما امیدواریم این روند به‌زودی شروع شود و در ایران بتوانند از این کارت‌ها استفاده کنند. بانک مرکزی ایران با توجه به اینکه موافقت کلی در این خصوص به‌دست‌آمده است، بسیار علاقمند است که هرچه سریع‌تر زمینه استفاده از این کارت در ایران فراهم شود. چنین علاقمندی بالایی به دو دلیل است: نخست، این اولین قدم در مسیر اجرایی شدن برنامه‌های مشترک در حوزه محاسبات با ارزهای رایج دو کشور است. دلیل دوم افزایش تعداد گردشگران ایرانی است که به روسیه سفر می‌کنند که تعداد آنها حدود 100 هزار نفر است. امسال در کشور شما جام جهانی فوتبال هم برگزار خواهد شد که به همین دلیل تعداد گردشگران (ایرانی) هم افزایش خواهد داشت.
به همین دلیل ما بسیار امیدواریم که تا آن زمان شاهد باشیم که دو کشور این سامانه را راه‌اندازی کرده اند. ایران برای این امر آماده است و ما در این خصوص از اکتبر 2017 با طرف روس صحبت می‌کنیم و منتظر اقدامات طرف روس هستیم. اما هم اکنون طرف روس در مسکو اعلام می‌کند که مسائل فنی حل‌نشده باقی‌مانده‌اند و آنها مشغول رفع کردن این مشکلات هستند، من امیدوارم مسائل فنی هر چه سریع‌تر برطرف شود.

پرسش: شما به جام جهانی فوتبال که در آن گروه ایران هم حضور خواهد داشت، اشاره کردید. آیا شما قصد دارید این بازی‌ها را در وزرشگاه‌ها تماشا کنید؟
سفیر ایران: من خیلی دلم می‌خواهد، چون فوتبال را دوست دارم و قبلاً خودم هم در خط میانی بازی می‌کردم؛ اما فعلاً نمی‌دانم و این امر به کار من بستگی دارد. در بازی دوستانه ایران و روسیه در کازان من حضور داشتم. ایران در سه شهر سنت پترزبورگ، کازان و سارانسک بازی خواهد کرد و تعداد زیادی از هواداران ایرانی خواهند آمد.
این درحالیست که این هواداران نه‌تنها از ایران بلکه از سایر مناطق روسیه، دیگر کشورهای جهان، اروپا و آمریکا خواهند آمد و درنتیجه این برای ایران حادثه بزرگ ورزشی، فرهنگی و گردشگری خواهد بود؛ ما برای طرفداران خود برنامه‌های فرهنگی متفاوتی را در نظر خواهیم گرفت.

پرسش: احتمال موفقیت تیم ملی فوتبال ایران از دید شما چقدر است؟
سفیر ایران: این بستگی دارد که چقدر شما از گروه ما حمایت کنید (لبخند می‌زند)، من قطعاً از گروهمان طرفداری خواهم کرد؛ اما باید بگویم که مردم در ایران از قرعه مسابقات جام جهانی در خصوص ایران، خیلی راضی نیستند، چون ایران در گروه خیلی سختی قرار گرفته است؛ اما صرف حضور ایران در مسابقات جام جهانی، به‌خودی‌خود حائز اهمیت است و ما تلاش خواهیم کرد که پیروز شویم، انشا الله.