در نخستین روز آغاز سال تحصیلی جدید در کشور، بالاترین مقام اجرایی یعنی رئیس‌جمهور به طرح پرسش از دانش‌آموزان می‌پردازد و محصلان در طول سال تحصیلی در قالب‌های گوناگون به این پرسش پاسخ می‌دهند.
پرسش مهر امسال: «پارسال چه مهارت‌هایی آموختید و برای امسال در این زمینه چه انتظاراتی دارید؟»
رئیس‌جمهوری در تکمیل پرسش خود از دانش‌آموزان سراسر کشور سوال کرد: تاکنون چه کسی و کدام معلم به شما در کسب مهارت بیشتر کمک کرده و فکر می‌کنید چه مهارت‌هایی برای زندگی‌تان مهم تر است؟
* چگونه «پرسش مهر» ایجاد شد؟
طرح پرسش از دانش‌آموزان برای اولین بار در مهرماه ۱۳۷۶ توسط سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت آن زمان پایه‌گذاری شد.
رئیس‌جمهور وقت که در روستای «بنمار» از روستاهای زلزله‌زده استان اردبیل حضور داشت، دانش‌آموزان را درباره «لزوم احترام به قانون و قانون‌مندی در جامعه و راهکارهای استقرار امنیت در کشور و نیز راه‌حل‌های عملی بیرون راندن بیگانگان از منطقه» به تأمل وا داشت.
آن زمان این پرسش رئیس‌جمهور به طرح «بنمار» مشهو شد ولی در سال بعد به «پرسش مهر» تغییر نام داد و در هفتصد و بیست و دومین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ ۲۳ فروردین ۱۳۸۴ با هدف استمرار در سال‌های بعد، به تصویب رسید.
* پرسش مهر از ابتدا تا کنون
نکته جالب توجه در پرسش مهر اول این بود که ۵ میلیون از دانش‌آموزان شرکت کردند و آثار متعددی ارائه شد و شاید همین استقبال باعث شد که این روند، چند سال بعد ادامه پیدا کند.
دومین پرسش مهر در سال 80ـ1379 با دو پرسش شامل «دین و آزادی در قانون اساسی که روح ملت و اساس وحدت ملی است، چه جایگاهی دارد؟» و «با گفت‌وگوی تمدن‌ها چگونه می‌توانیم جهانی زیباتر و انسانی‌تر بسازیم؟» مطرح شد.
سومین پرسش مهر در سال تحصیلی 82ـ1381 با طرح 3 سوال شامل «راز و رمز انحطاط تمدن بزرگ ایران اسلامی و طرز تلقی منفی جهان نسبت به آن چیست؟»، «انقلاب اسلامی در گشودن راه رهایی از این نگون‌ساری چه نقشی داشته است؟» و «برای رساندن کشور و ارتقای ملت به جایگاه شایسته و واقعی خود در جهان امروز و تاریخ چه باید کرد؟» برگزار شد.
در چهارمین پرسش مهر در سال 83ـ1382، دو سوال شامل «در جهان به هم پیوسته امروز چگونه می‌توان با پرهیز از تنش‌های جهانی و دستیابی به پیشرفت همه جانبه و پایدار، هویت دینی و ملی خود را حفظ کرد» و «موانع مهرورزی و عوامل خشونت اعم از ترور و جنگ در عرصه جهانی چیست و مبارزه با آنها و حرکت به سوی صلح مبتنی بر عدالت چگونه میسر است؟» مطرح شد.
پرسش مهر پنجم در سال 84ـ1383 برگزار شد و 4 پرسش شامل «نسبت رشد عقلانی، آزادی، برابری و اخلاق در نظام «داد بنیاد» مهدوی مورد انتظار ما چگونه است؟ آگاهی و اراده آدمی در رسیدن به این نظام چه نقشی دارد؟»، «مهدویت در ادیان الهی به ویژه یهودیت، مسیحیت و زرتشت چگونه است؟»، «از نهضت مشروطیت و ملی شدن صنعت نفت و انقلاب بزرگ اسلامی ایران چه درسهایی می‌آموزیم؟ ملت رشید ایران چه می‌خواست و به چه رسید؟» و «اصلاحات در 150 سال اخیر در کشور تا تاکنون چه نقشی داشته است؟ موانع و دستاوردهای آن چگونه بوده است؟» مطرح شد.
پرسش مهر ششم در سال تحصیلی 85ـ1384 شامل «چرا عدالت زیباست و رابطه عدالت با پیشرفت کشور چیست؟»، «رابطه عدالت با همدلی و همبستگی مردم چگونه است؟»، «چه کسانی از برقراری عدالت نگرانند؟» و «مصادیق و زمینه‌های عدالت در حوزه آموزش و پرورش کدام است؟ و در تعلیم و تربیت چه راهکارهایی پیشنهاد می‌دهید؟» بود.
هفتمین پرسش مهر در سال 86ـ1385 مطرح شد و شامل «نقش مهرورزی در پیشرفت و تعالی جامعه چیست؟»، «نقش مهرورزی در برپایی عدالت و ایجاد وحدت و اتحاد چیست؟»، «نقش مهرورزی در ایجاد جامعه نمونه و پیشرفته چه چیزی می‌باشد؟»، « چه کنیم که یکدیگر را دوست داشته باشیم؟»، «موانع محبت چیست؟» و «چه کسانی نمی‌خواهند انسان‌ها دوست، یار و عاشق یکدیگر باشند؟» بود.
سوالات پرسش مهر هشتم در سال تحصیلی 87ـ1386 شامل «عواملی که ما را در مسیر پیشرفت همه جانبه قرار می دهد، چیست؟»، «عوامل پیشرفت، راه‌های پیشرفت و موانع پیشرفت چیست» و «چه چیزهایی مانع پیشرفت ماست؟ و موانع پیشرفت کدامند و چه کنیم تا با سرعت به سمت قله ها حرکت کنیم؟» بود.
در پرسش مهر نهم در سال 88ـ1387 چند پرسش شامل «چه کنیم که خدمتگزار خوبی باشیم؟»، «راه های خدمتگزاری چیست؟»، «چگونه باید خدمت کرد؟»، «چه عواملی دست به دست هم بدهند که روحیه خدمتگزاری درجامعه گسترش پیدا بکند؟»، «فواید و نتایج خدمتگزاری چیست؟»، «تأثیر خدمتگزاری روی فرد خدمتگزار چگونه است؟»، «تأثیر خدمتگزاری روی محیط اجتماعی، روی منافع و مصالح یک ملت و در بسط فرهنگ مهرورزی و خدمتگزاری چیست؟»، «وظیفه آموزش و پرورش در این رابطه چیست؟»، « وظیفه دولت و مسوولان ، وظیفه رسانه ها و اصحاب فرهنگ و تبلیغات در گسترش فرهنگ خدمتگزاری چیست؟»، «آیا بدون روحیه خدمتگزاری در بین آحاد مردم، یک کشور و یک ملت می تواند به قله های سعادت برسد؟»، «آیا بدون روحیه خدمتگزاری، مشکلات جامعه برطرف می شود؟» و «آیا بدون روحیه خدمتگزاری فاصله ها و تبعیض ها و محرومیت ها برطرف خواهد شد؟»، «چگونه خدمتگزار خوبی برای جامعه باشیم؟»، «دانش‌آموزان چه می‌توانند بکنند و چگونه می توانند به کشور، ملت و خانواده شان خدمت کنند؟»، «جامعه فرهنگی ما چه می تواند بکند و همین طور بقیه اقشار؟» مطرح کرد.
پرسش مهر دهم در سال تحصیلی 89ـ1388 مطرح شد که شامل «رابطه علم با رشد، کمال و پیشرفت انسان چیست؟»، «آیا می توان بدون علم به مراتب کمال انسانی دست یافت؟»، «پیامبران از چه طریقی راه کمال را در برابر انسان ها قرار دادند؟» و «رابطه علم و انسانیت چه طور است؟» بود.
در پرسش مهر یازدهم که در سال 90ـ1389 مطرح شد و رئیس‌جمهور از دانش‌آموزان پرسید «تصویری که از آینده ایران در ذهن شماست، چیست و دوست دارید ایران به کجا برسد؟».
در پرسش مهر دوازدهم که در سال 91ـ1390 مطرح شد، از دانش‌آموزان سوال شد: « اگر شما دانش‌آموزان به جای رییس‌جمهور بودید برای ساختن ایران و اعتلای نام ملت ایران و امور کشور چه می‌کردید و اولویت شما چه بود؟» و «شما دانش‌آموزان در مسائل جهانی چه می‌کردید و برای ریشه کن کردن فقر چه برنامه‌ای داشتید، در یک کلام اگر شما رییس‌جمهور بودید برای ایران عزیز چه می‌کردید؟».
در سال تحصیلی 92ـ1391 پرسش مهر سیزدهم مطرح شد و رئیس‌جمهور از دانش‌آموزان پرسید: «سؤال امسال من از شما این است که می‌خواهید در آینده چه کار کنید، اهداف شما چیست و برای جامعه و مکتب خود زندگی و زندگی جاویدان آینده چه برنامه‌ای دارید؟».
در پرسش مهر چهاردهم که در سال تحصیلی 93-1392، مطرح شد، خطاب به دانش آموزان این سوال را مطرح کرد که «اگر پدر شما رئیس جمهور باشد چه اقدامی به او توصیه می کنید تا بتواند اعتدال و میانه روی را در همه ابعاد زندگی بگستراند؟»
پرسش مهر پانزدهم که در سال 93ـ1393 مطرح شد این بود، «عزیزانم ایران ما با مشکل جدی کمبود آب روبروست. هر کدام از ما چگونه از آب های ایران می توانیم بهتر نگهداری و استفاده کنیم؟».
در پرسش مهر شانزدهم که در سال تحصیلی 95ـ1394 مطرح شد، رئیس جمهور از دانش‌آموزان سؤال کرد: «به نظر شما دانش‌آموزان عزیزی که سرمایه اصلی کشور ما هستید چه فرصت های جدیدی از لحاظ علمی، فناوری، دانش، اقتصادی و روابط ما با همسایگان و همچنین با دنیا به وجود آمده است؟ پس از پایان تحریم و ماه های آینده فرصت پیش روی ما چیست و چگونه باید به بهترین وجه از این فرصت استفاده کنیم؟».
هفدهمین پرسش مهر رئیس‌جمهور سال تحصیلی 96ـ1395 مطرح شد و رئیس جمهور از دانش‌آموزان پرسید: «از کجا خشونت نشأت گرفته است و چگونه عده‌ای خشونت را می‌آموزند؟ در برابر خشونت چگونه باید ایستادگی کرد؟»، «چگونه می‌توانیم کشوری داشته باشیم، جامعه‌ای داشته باشیم دارای رحمت اسلامی و نبوی» و «چگونه می‌توانیم جوامع منطقه‌مان و جهان را از خشونت برهانیم؟».
هجدهمین پرسش مهر رئیس‌جمهور در سال تحصیلی 97ـ1396 مطرح شد و رئیس‌جمهور از دانش‌آموزان سؤال کرد: ««باید افکار دیگران را تحمل کنیم و به فکر دیگران احترام بگذاریم؛ محیط مدرسه باید محیط اخلاق و ادب باشد. چگونه در محیط مدرسه تحمل افکار دیگران و اخلاق و ادب را تمرین کنیم و با چه سبکی می‌توانیم اخلاق بالاتر، ادب بالاتر و تحمل بالاتر داشته باشیم؟».
* جای خالی رئیس‌جمهور در تجلیل از برگزیدگان پرسش مهر
در اولین پرسش مهر، دانش‌آموزان مخاطب رئیس‌جمهور بودند اما در ادامه، فرهنگیان، دانشجومعلمان و خانواده‌ها نیز به جامعه هدف این برنامه اضافه شدند و به پرسش مهم رئیس‌جمهور که اصولاً مهم‌ترین رویکرد و نگاه وی را در بر می‌گیرد، پاسخ دادند.
اما نکته حائز اهمیت این است که به جز دوره‌های اول که همواره رئیس‌جمهور در مراسم تجلیل از برگزیدگان حضور می‌یافت، دیگر برگزیدگان توسط رئیس‌جمهور تجلیل نمی‌شدند که این اتفاق، با دلخوری شرکت‌کنندگان نیز همراه بوده است.
در هجدهمین پرسش مهر رئیس جمهور ۴ میلیون و ۹۶۲ هزار و ۶۴۳ نفر در ۱۲ رشته شامل شعر، داستان‌نویسی، مقاله پژوهشی، سخنرانی، وب‌نوشت، گرافیک، طراحی، نقاشی، خوشنویسی، فیلم کوتاه، نمایشنامه‌نویسی و سرودهمگانی در پرسش مهر شرکت کردند.
در بخش دانش‌آموزی ۲ میلیون و ۹۵۵ هزار و ۷۹۹ نفر شامل یک میلیون و ۸۰۰ هزار و ۴۷۸ دانش‌آموز دختر و یک میلیون و ۱۵۵ هزار و ۳۲۱ دانش‌آموز پسر در رقابت پرسش مهر هجدهم حضور داشتند.
در بخش خانواده، یک میلیون و ۸۶۸ هزار و ۷۱۶ خانواده به پرسش مهر هجدهم پاسخ دادند و در بخش معلمان نیز ۱۳۸ هزار و ۱۲۸ نفر شامل ۵۶ هزار و ۸۷۷ معلم مرد و ۸۱ هزار و ۲۵۱ معلم زن در این رقابت شرکت کردند.
در مجموع ۲۸۱۳ اثر به دبیرخانه کشوری پرسش مهر هجدهم راه پیدا کرد و امروز ۱۸۰ نفر شامل ۶۷ دانش‌آموز، ۱۰۲ معلم و ۱۱ خانواده تجلیل شدند.
