رفع استرس شب امتحان، استرس امتحان در دانش آموزان، راز موفقیت در کنکور تجربی، راز موفقیت در کنکور ریاضی، راز موفقیت در کنکور انسانی، عوامل موفقیت در کنکور، برای موفقیت در کنکور چه باید کرد، راهکار برای کاهش استرس کنکور، کاهش استرس شب کنکور، قرص برای کاهش استرس کنکور و درمان اضطراب کنکور این مطلب را بخوانید.
در رابطه با عوامل خارجی و درونی استرس در ایام پایانی سال تحصیلی و نحوه برخورد و مدیریت مناسب در قبال افکار مزاحم صحبت کردیم. در این قسمت همان طور که گفته بودم، به طور ویژه‌تر به استرس یکی دو روز قبل از کنکور و در نهایت سر جلسه آزمون می‌پردازم.
انواع افکار استرس زا در فاصله یکی دو روز مانده امتحان
هر چقدر به کنکور نزدیک‌تر شویم، ترس داوطلبان از خراب کردن آزمون بیشتر و بیشتر میشود. اما در یکی دو روز آخر، با توجه به این که آزمون‌های جامع تمام شده و دانش آموزان در حال مرور و تورق هستند، یک سری افکار و رفتارهای خاص در آن ها شکل می‌گیرد که تقریبا هر سال در عده زیادی از داوطلبین مشاهده می‌کنیم.
۱. فراموش کردن همه چیز
شایع ترین مدل استرس شب آزمونی، تصور فراموش کردن بخش زیادی از مطالب است. شاید عده زیادی از دانش آموزان خواننده این مطلب، قبلا هم این حس را در شب‌های امتحان تجربه کرده باشند. اما آیا این ترس واقعیست؟ آیا همانقدر که تصور می کنیم، مطالب از ذهنمان پاک شده؟ مسلما خیر. پس علت این پدیده چیست؟
قسمت حافظه مغز انسان را می‌توان به یک کتابخانه بزرگ تشبیه کرد که تمام اطلاعاتی که در طول روز وارد آن میشود، به شکل یک کتاب در یک قفسه قرار می‌گیرد. دقت داشته باشید که منظور من از اطلاعات، فقط مطالبی که شما مطالعه می‌کنید نیست، بلکه هر آن چه توسط یکی از حس‌های پنجگانه شما وارد مغز شود، یک دیتای جداگانه به حساب می‌آید؛ مطالبی که با چشم می‌خوانید، صداهایی که می‌شنوید، بوهایی که به مشامتان می‌رسد و .... . حال تصور کنید این کتابخانه چقدر عظیم است و در طول روز چقدر اطلاعات جدید در آن وارد میشود. زمانی که شب امتحان است و دانش آموز دچار استرس میشود و احساس می‌کند مطالب زیادی را فراموش کرده است، از این بابت دچار چنین حالتی میشود که در آن واحد نمی‌تواند روی یک کتاب و یک دیتا از حافظه‌اش تمرکز کند. به قسمت حافظه دستور می‌دهد فلان دیتا را برای من بازیابی کن یا به زبان ساده‌تر به مسئول کتاب خانه مغز می‌گوید فلان کتاب را برای من بیاور. در حالی که مسئول کتابخانه دنبال کتاب مورد نظر می‌گردد، ناگهان فرد نظرش عوض میشود و می گوید نه..! یک کتاب دیگر می‌خواهم. مسئول کتابخانه مغز دنبال کتاب جدید می‌رود و باز این اتفاق تکرار میشود. ناگهان فرد احساس می‌کند درون این کتابخانه هیچ کتابی وجود ندارد چرا که هیچ کتابی به دستش نرسیده است. امیدوارم با این مثال توانسته باشم به زبان ساده بیان کنم ریشه چنین اضطرابی کجاست. شما شب قبل از امتحان به ذهن خود فشار می‌آورید که یک فرمول شیمی یادتان بیاید، اما ناگهان حس می‌کنید فلان مبحث فیزیک را هم فراموش کرده‌اید. از این شاخه به آن شاخه پریدن غیر ارادی شما باعث میشود احساس کنید هیچ چیزی یادتان نیست. بهترین کاری که می‌توانید برای مقابله با این ترس بکنید، صبر کردن است. تا جایی که می‌توانید با تکنیک‌هایی که در مقاله قبلی گفتم حواس خود را از این موضوع پرت کنید. چرا که وقتی سر جلسه کنکور بنشینید، تا زمانی که مشغول حل یک سوال هستید، ذهن شما به صورت متمرکز به بازیابی اطلاعات مربوط به همان سوال می‌پردازد و وقتی به سراغ سوال بعدی بروید، این اتفاق برای سوال بعدی هم تکرار میشود. بنابراین در جلسه کنکور، خود سوالات آزمون به تمرکز کردن شما روی مطالبی که خوانده‌اید و یاداوری راحت‌تر آن‌ها کمک میکنند و این مشکل به همین سادگی برطرف میشود.
نکته مهم: خیلی از دانش آموزان عادت دارند بعضی از مطالب و فرمول‌ها را روی تکه‌های کاغذ یادداشت کرده و به قسمت‌های مختلف اتاق مطالعه خود بچسبانند. از آن جایی که نمی‌توان تمام مطالب را روی این کاغذها یادداشت کرده و به دیوار چسباند، نگاه کردن به این کاغذها می‌تواند به تشدید حس فراموشی مطالبی که داوطلب در جلوی چشمانش نمی‌بیند منجر شود. پیشنهاد می‌کنم در روزهای آخر این کاغذها را جمع کنید و به جای آن‌ها، روی یک کاغذ به صورت مرتب، تاریخ مرورهایی که برای هر درس انجام داده‌اید را بنویسید و مقابل دید خود بگذارید. با این کار، اولا اگر فاصله زیادی بین آخرین مرور شما روی یک درس خاص به وجود آمده باشد، زودتر متوجه این مطلب می‌شوید و برایش برنامه ریزی می‌کنید، دوما با دیدن تاریخ آخرین مرورهایتان، مطمئن می‌شوید تمام مطالب را برای آزمون به خوبی مرور کرده‌اید و چیزی از حافظه شما پاک نشده است.
۲. بزرگ به نظر آمدن نقاط ضعف
همه داوطلبان نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند؛ چه از لحاظ درس‌های مختلف، و چه از لحاظ توانایی‌های شخصی هر کس. مثلا داوطلبی هست که شاید در برخی سوالات بی دقتی می‌کند، اما در عوض سرعت حل سوالاتش از رقیبان هم سطحش بالاتر است و داوطلب دیگری برعکس. اما در یکی دو روز آخر، به طور ناخودآگاه برای هر کس نقاط ضعفی که دارد بزرگ‌تر از همیشه به نظر می‌رسد و همان داوطلبی که مثال زدم، احساس می‌کند به خاطر بی‌دقتی‌هایش قرار است در کنکور نتیجه بدی بگیرد. برای کمرنگ کردن چنین حسی، یک بار دیگر نتایج آزمون‌هایی را که در خرداد از خود گرفته‌اید بررسی کنید. آیا نقاط ضعف شما باعث شده درصدهایتان به کلی از بین برود و به صفر برسد؟ مطمئن باشید هیچ کس در بین داوطلبان کنکور نیست که هیچ نقطه ضعفی نداشته باشد. هر کدام از رقیبان شما نقاط ضعف خودشان را دارند. بنابراین، ضعف‌های شما نه قرار است به صورت انحصاری فقط مال خودتان باشند، نه قرار است تمام توانایی‌های شما را از بین ببرند. خیلی از داوطلبان را دیده‌ام که احساس میکنند به خاطر بیشتر شدن استرسشان نمی‌توانند به هیچ سوالی جواب بدهند. سوال من از این دسته از دانش آموزان این است: واقعا فکر می‌کنید فقط شما استرس دارید؟ یعنی کسانی که رقیب شما هستند و به اندازه شما برای کنکور تلاش کرده‌اند و به همان اندازه نتیجه کنکور برایشان مهم است، الان با خیال راحت نشسته‌اند و هیچ نگرانی بابت آزمون ندارند؟ وقتی این استرس بین شما و رقیبانتان یکسان است، یعنی ممکن است در جلسه کنکور وضعیت شما را از ایده آل خودتان تا حدی خارج کند، اما روی وضعیت بقیه هم همین تاثیر را دارد و بنابراین شما را از رقیبانتان عقب نمی‌اندازد.
استرس در جلسه کنکور
۱. استرس دقایق ابتدایی آزمون
طبیعی است که در دقایق ابتدای کنکور، تقریبا همه داوطلبان اوج استرس را تجربه کنند. برای بهتر کنار آمدن با استرس دقایق ابتدایی آزمون، زمان مناسبی برای ورود به جلسه انتخاب کنید. نه آن قدر زود که حوصله‌تان سر برود و از نشستن روی صندلی بدون این که هیچ اتفاق خاصی در جریان باشد خسته شوید، نه آن قدر دیر که تا بخواهید به فضای جلسه عادت کنید آزمون شروع شده باشد. ساده‌تر بگویم؛ نه اولین نفر باشید نه آخرین نفر! حتما از شب قبل تمام وسایل ضروری آزمون را چک کنید که به همراه داشته باشید. خوراکی هم یادتان نرود! اگر احیانا چپ دست هستید ولی برای شما صندلی مخصوص در نظر نگرفته‌اند با مسئول حوزه در میان بگذارید تا جایتان را عوض کنند. تمام این موارد به ظاهر ساده را رعایت کنید چرا که همین مسائل ساده هم در روز کنکور می‌تواند شما را به لحاظ ذهنی دچار چالش کند. در کنار این‌ها، روی ترتیب زدن دروس خود هم فکر کنید. می‌توانید به جای زدن دروس عمومی به ترتیب دفترچه، از درسی شروع کنید که با آن راحت‌تر هستید و نقطه قوت شما به حساب می آید. با این کار، در دقایق ابتدایی آزمون، راحت‌تر به سوالات جواب می‌دهید و کم‌کم اعتماد به نفس پیدا کرده و ادامه سیر را روان‌تر می‌روید.
۲. ترس از خراب کردن یک یا چند درس
در طول کنکور وقتی جریان یک یا چند درس بر خلاف پیشبینی‌های داوطلبان اتفاق می‌افتد و آن‌ها را خراب میکنند، متاسفانه تعداد زیادی از آن‌ها همان لحظه سر جلسه خود را می‌بازند و در ادامه کار هم موفق به برجای گذاشتن یک عملکرد خوب از خود نمی‌شوند. حتی کسانی را دیده‌ام که در حین برگزاری آزمون تصمیم گرفته‌اند پشت کنکور بمانند و همان جا دارند به این فکر میکنند که برای سال بعد در چه کلاس‌هایی شرکت کنند! فراموش نکنید؛ چیزی که تعیین کننده نتیجه شما در کنکور سراسری است، تراز شماست نه خود درصدها. نمره تراز یک جور امتیاز است که با فرمول‌های آماری به درصدهای شما داده میشود و در واقع از اختلاف درصد شما با میانگین درصد داوطلبان به دست می‌آید. بنابراین حتی اگر یک یا چند درس را خراب کرده باشید، تا زمانی که نتایج منتشر نشده باشد، تراز شما مشخص نیست چرا که شما خبر ندارید بقیه در آن درس چه عملکردی داشته‌اند. ممکن است شما روی درصد ۴۰ برای درس ریاضی حساب کرده باشید و سر جلسه ببینید درصد شما به زحمت به ۲۵ یا ۳۰ می‌رسد. چرا فکر نمی‌کنید که شاید درس ریاضی امسال در کنکور شما واقعا سخت بوده باشد و بقیه رقیبانتان هم به همین اندازه درصدهایشان افت کرده باشد. به شخصه نمونه چنین اتفاقی را در کنکورهای مختلف سال‌های اخیر در موارد بسیار زیادی دیده‌ام که دانش آموز سر جلسه احساس می‌کرده درصد بدی کسب کرده، اما بعد از جلسه متوجه شده که اتفاقا با توجه به سختی آن درس، درصد او حتی از چیزی که قبل از آزمون انتظار داشته هم بهتر بوده! این وسط کسانی که بعد از پایین زدن یک درس، همچنان با تمرکز به ادامه کار خود پرداخته‌اند، در کنکور برنده شده و بهترین رتبه‌ها را کسب کرده‌اند. بنابراین هیچوقت سر جلسه عملکرد خود را قضاوت نکنید و فقط به حل سوالات بعدی فکر کنید. به یاد داشته باشید؛ کنکور همیشه چندین چالش برای هر داوطلب در چنته خود دارد و هر کسی را در یک نقطه‌ای دچار مشکل می‌کند. تفاوت داوطلبان موفق با بقیه، در کمتر بودن مشکلاتشان نیست، بلکه در واکنش‌هایی است که نسبت به مشکلات پیش آمده از خود نشان می‌دهند.
